Endometriose is een chronische, inflammatoire, hormoonafhankelijke ziekte die wordt gekenmerkt door weefselschade die ontstaat door de aanwezigheid van endometriumweefsel buiten de baarmoederholte. Schattingen over het aantal vrouwen dat hier last van heeft variëren van 3% tot 10% van de vrouwen in de vruchtbare jaren. Buikpijn, menstruatieklachten en problemen met de vruchtbaarheid en het seksueel functioneren zijn de belangrijkste symptomen.

Hormonale behandelingen, waaronder progestagenen, luteïniserend hormoon-releasing hormoon agonisten en aromataseremmers, worden vaak gebruikt. Hun ongewenste effecten, zoals gewichtstoename, verminderd libido en misselijkheid, leiden echter vaak tot stopzetting. Bovendien is de effectiviteit van deze behandelingen vaak tijdelijk, met een terugkeer van de pijn bij 60% na het staken van de behandeling. Chirurgische ingrepen, zijn vaak onvoldoende en vereisen herhaaldelijke en mogelijk verminkende procedures, mogelijk uitmondend in een hysterectomie. Daarom worden alternatieve behandelingen, met voeding en supplementen,  overwogen.

De kwaliteit en kwantiteit van vetten in het dieet kunnen endometriose beïnvloeden. De consumptie van trans-onverzadigde vetzuren (die voorkomen in  vlees en koemelk) en palmitinezuur (een verzadigd vetzuur dat voorkomt in vlees en margarine) is gekoppeld aan een verhoogd risico op endometriose. De Nurses’ Health Study II (een groot Amerikaans onderzoek) toonde aan dat vrouwen die meer dan twee porties rood vlees (vlees van zoogdieren) per dag consumeerden 56% meer kans hadden op endometriose, vergeleken met vrouwen die minder dan één portie rood vlees per week consumeerden. Een Italiaans onderzoek kwam met soortgelijke cijfers. De consumptie van rood vlees kan in verband worden gebracht met hogere niveaus van oestradiol en oestronesulfaat en daardoor met hogere concentraties van steroïden, ontsteking en de ontwikkeling van endometriose.  Omega-3 vetzuren kunnen daarentegen een beschermend effect hebben. We hebben eerder over een onderzoek gerapporteerd waarbij een combinatie van visolie met vitamine E effectief was in het verminderen van menstruatiepijnen.  Veel van deze patiënten hadden vermoedelijk endometriose, al kunnen deze klachten bijvoorbeeld ook door vleesbomen veroorzaakt worden.

Wat betreft de consumptie van groenten en fruit en het risico op endometriose, is er een omgekeerd verband tussen een grotere fruitinname en het risico op  endometriose gevonden, met name voor citrusvruchten (vrouwen met meer dan 1 portie citrusvruchten/dag hadden een 22% lager endometriose risico  in vergelijking met degenen die < 1 portie/week consumeerden. Verder was de consumptie van meer dan 1 portie kruisbloemige groenten per dag (bloemkool, kool en spruitjes, maar geen broccoli) significant geassocieerd met een hoger endometriose risico.  Toch menen de schrijvers van het artikel over dit onderwerp dat stoffen uit koolgroentes endometriose zouden moeten kunnen verlichten omdat het een bron is van diindolylmethane. Mogelijk geldt dit alleen voor broccoli (kiemen).

Resveratrol

Fyto-oestrogenen zijn natuurlijk voorkomende plantaardige verbindingen die structureel en functioneel homoloog zijn met oestrogeen. Er zijn drie klassen : lignanen, stilbenen en flavonoïden. Fyto-oestrogenen worden gevonden in groenten, fruit, thee, granen, bonen, spruiten, soja, oliehoudende zaden en kool. De structuur van fyto-oestrogenen lijkt erg op die van oestrogeen en door die gelijkenis kunnen ze fungeren als zwakke oestrogene factoren die interfereren met moleculaire en hormonale signalering, wat de ontwikkeling van niet-insulineafhankelijke diabetes, kanker, obesitas, hart- en vaatziekten en negatieve menopauzesymptomen voorkomt. Resveratrol is een  bekende, relatief goed onderzochte  stilbeen met fyto-oestrogene en ontstekingsremmende eigenschappen. Een wetenschappelijk rapport uit 2012 meldt twee klinische experimenten waarbij vrouwen baat hadden van 30 mg resveratrol per dag.  Het eerste was een proef met 12 vrouwen die weinig pijnstilling kregen tijdens het gebruik van een oraal anticonceptivum dat drospirenon + ethinylestradiol bevatte. De toevoeging van 30 mg resveratrol aan de anticonceptieregeling resulteerde in een significante afname van de pijnscores, waarbij 82% van de patiënten na 2 maanden gebruik een volledige verdwijning van dysmenorroe en bekkenpijn rapporteerde.

Pijnvermindering met resveratrol

In een apart experiment werd de expressie van aromatase en cyclo-oxygenase-2 (zorgt voor de productie van prostaglandinen die een rol hebben in ontsteking) onderzocht in het endometriumweefsel van 42 patiënten die een laparoscopie en hysteroscopie ondergingen voor de behandeling van endometriose. Zestien van deze patiënten gebruikten vóór opname in het ziekenhuis alleen orale anticonceptiva, terwijl de overige 26 deze gebruikten in combinatie met resveratrol. De remming van de expressie van zowel aromatase als cyclo-oxygenase-2 was significant groter in het endometrium (baarmoederslijmvlies) van patiënten die een gecombineerde behandeling met drospirenon + resveratrol gebruikten in vergelijking met het endometrium van patiënten die alleen orale anticonceptiva gebruikten.

Het ontstekingsremmend effect van resveratrol

Vitamine D

Vitamine D kan een rol spelen bij de preventie en behandeling van endometriose. Een meta-analyse uit 2020 toonde aan dat lage vitamine D-spiegels geassocieerd waren met een verhoogd risico op de diagnose endometriose en een verhoogde ernst van de symptomen. In een gerandomiseerd, placebogecontroleerd onderzoek bij vrouwen met endometriose verminderde vitamine D – 50.000 IE elke 2 weken gedurende 12 weken – de bekkenpijn.

Vitamine C & E

Aan een onderzoek uit 2012 deden negenenvijftig vrouwen mee in de leeftijd van 19-41 jaar met bekkenpijn en een voorgeschiedenis van endometriose en/of onvruchtbaarheid. De patiënten werden willekeurig verdeeld over twee groepen: een combinatie van vitamine E (1200 IE) en vitamine C (1000 mg) of placebo, dagelijks gedurende acht weken voor de operatie. Pijnschalen werden aan het begin en tweewekelijks afgenomen. Aan het eind van de behandeling werden ontstekingsmarkers gemeten in het buikvliesvocht van beide groepen patiënten.

“Onze resultaten toonden aan dat, na behandeling met antioxidanten [vitamines C&E], chronische pijn (“dagelijkse pijn”) verbeterde bij 43% van de patiënten in de antioxidant-behandelingsgroep (p=0,0055) in vergelijking met de placebogroep. In dezelfde groep verminderden dysmenorroe (“pijn geassocieerd met menstruatie”) en dyspareunie (“pijn bij het vrijen”) bij respectievelijk 37% en 24% van de patiënten. In de placebogroep nam de met dysmenorroe geassocieerde pijn bij 4 patiënten af en werd geen verandering gezien in chronische pijn of dyspareunie.  ” De ontstekingsmarkers waren gedaald in de groep die de vitamines had gekregen.

Het effect van vitamines C en E op de pijnscores

Piecuch M, Garbicz J, Waliczek M, Malinowska-Borowska J, Rozentryt P. I Am the 1 in 10-What Should I Eat? A Research Review of Nutrition in Endometriosis. Nutrients. 2022 Dec 11;14(24):5283. doi: 10.3390/nu14245283. PMID: 36558442; PMCID: PMC9783589.

Maia H Jr, Haddad C, Pinheiro N, Casoy J. Advantages of the association of resveratrol with oral contraceptives for management of endometriosis-related pain. Int J Womens Health. 2012;4:543-9. doi: 10.2147/IJWH.S36825. Epub 2012 Oct 10. PMID: 23091400; PMCID: PMC3474155.

García-Ibañez P, Yepes-Molina L, Ruiz-Alcaraz AJ, Martínez-Esparza M, Moreno DA, Carvajal M, García-Peñarrubia P. Brassica Bioactives Could Ameliorate the Chronic Inflammatory Condition of Endometriosis. Int J Mol Sci. 2020 Dec 10;21(24):9397.

Huijs, E., & Nap, A. W. (2020). The effects of nutrients on symptoms in women with endometriosis: a systematic review. Reproductive BioMedicine Online. doi:10.1016/j.rbmo.2020.04.014

Barnard ND, Holtz DN, Schmidt N, Kolipaka S, Hata E, Sutton M, Znayenko-Miller T, Hazen ND, Cobb C, Kahleova H. Nutrition in the prevention and treatment of endometriosis: A review. Front Nutr. 2023 Feb 17;10:1089891. doi: 10.3389/fnut.2023.1089891. PMID: 36875844; PMCID: PMC9983692.

Santanam N, Kavtaradze N, Murphy A, Dominguez C, Parthasarathy S. Antioxidant supplementation reduces endometriosis-related pelvic pain in humans. Transl Res. 2013 Mar;161(3):189-95. doi: 10.1016/j.trsl.2012.05.001. Epub 2012 May 31. PMID: 22728166; PMCID: PMC3484190.

Gerelateerd: Visolie en vitamine E bij menstruatiepijnen

Vitamines bij menstruatiepijnen

 

Delen.