Wat jodium doet
Jodium is een zogeheten sporenelement. Dat betekent dat we er maar een paar microgrammetjes per dag van nodig hebben. Maar we kunnen niet zonder en krijgen het- als het goed is – binnen via de voeding. In het menselijk lichaam is ongeveer 15 tot 20 mg jodium aanwezig, waarvan het grootste gedeelte zich in de schildklier bevindt. Jodium is een belangrijke bouwstof voor de schildkierhormonen thyroxine [ T4 ] en trijodothyronine [ T3 ]. Ze spelen allebei een zeer belangrijke rol in het energiemetabolisme, ze houden de stofwisseling in balans, vervullen een rol bij de groei, bevorderen de opbouw van lichaamseiwit, houden het zenuwstelsel gezond en stimuleren de afbraak van vetten en koolhydraten. Jodiumtekort is vooral van belang voor zwangere vrouwen en voor kinderen in de eerste levensjaren. Kleine tekorten kunnen al aanleiding geven tot een minder goede verstandelijke ontwikkeling, wat zich uit in een lagere score bij intelligentietesten.
Symptomen van een tekort
De waslijst aan klachten die kunnen ontstaan of verergeren door jodiumgebrek lijkt, afhankelijk van de leeftijd waarop het tekort zich voordoet, eindeloos. Bij kinderen ADHD, mentale achterstand en groeistilstand die in extreme gevallen kan leiden tot cretinisme [dwerggroei], bij volwassenen het chronisch vermoeidheidssyndroom, verminderd geheugen, spier en gewrichtsklachten, overgewicht, haaruitval, slaapproblemen, huidklachten, kouwelijkheid, onvruchtbaarheid, hypothyreoïdie en struma. Sommige van deze symptomen worden niet altijd gerelateerd aan een jodiumtekort. Een grondig onderzoek is daarom altijd noodzakelijk, want dergelijke klachten kunnen natuurlijk ook een andere oorzaak hebben. Het was puur toeval dat Richard Verheesen een jodiumtekort bij zichzelf ontdekte. Door spierklachten kon de reumatoloog op een zeker moment niet meer hardlopen. Pas na lang zoeken, zag hij de oorzaak van zijn klachten beschreven in de wetenschappelijke literatuur. “Ik had in eerste instantie ook nooit aan jodiumgebrek gedacht” zegt Verheesen. Hij is na extra jodium van zijn klachten verlost.
Jodiumtekort voorkomen
Nederlanders zijn voor hun jodiuminname grotendeels afhankelijk van jodium toegevoegd aan zout. Vooral het hoger gejodeerde bakkerszout speelt een belangrijke rol. Sinds 1999 is toevoeging hiervan aan brood niet meer verplicht, hoewel dit door 95% van de bakkers nog wel wordt gedaan. Ook mogen zij gejodeerd zout toevoegen aan broodvervangers als crackers. Afname van de broodconsumptie is waarschijnlijk in belangrijke mate verantwoordelijk voor het ontstaan van een jodiumtekort. Het moderne drinkontbijt bevat nauwelijks jodium. Een veelvoorkomend misverstand is dat zeezout meer jodium zou bevatten dan gewoon tafelzout, maar dat is niet zo. Daarnaast is ten gevolge van algemene zout beperkende adviezen het gebruik van gejodeerd keukenzout afgenomen. De beste voedselbronnen voor jodium zijn zeevruchten, zoutwatervis en zeegroenten [kelp]. Andere producten die bijdragen aan de jodiuminname zijn eidooiers en zuivelproducten. Sommige voedingsmiddelen worden “goitrogeen” genoemd, wat feitelijk betekent dat ze de opname van jodium blokkeren en door al te royaal gebruik een tekort kunnen veroorzaken. In grote hoeveelheden geconsumeerd zijn ze in staat de schildklierfunctie te belemmeren. Goitrogene voedingsmiddelen omvatten sojaproducten, rauwe kruisbloemigen (broccoli, kool etc.), rode rijst, gierst en cassave. Normaal gebruik van deze voedingsmiddelen zal geen jodiumtekort in de hand werken. Het mineraal selenium kan de schildklierfunctie ondersteunen, zelfs als er een tekort is aan jodium. Voor een adequate jodiumstofwisseling in de schildklier zijn voldoende zink, ijzer en vitamine A van belang.
Waarschuwing
Mocht u nu één of meerdere van de bovengenoemde klachten vertonen, dan is het zaak om met uw huisarts om de tafel te gaan zitten. Door middel van een urinetest kan hij bepalen of er werkelijk sprake is van jodiumdeficiëntie. Ga niet zelf dokteren met allerlei soorten jodiumsupplementen.
Ook Richard Verheesen is tegen zelfmedicatie omdat die een ernstige mate van hyperthyroïdie in de hand kan werken. Wanneer u een evenwichtig voedingspatroon volgt met ingrediënten zoals hierboven beschreven loopt u weinig risico op een jodiumtekort. Maar helaas ontbreekt het bij de meeste Nederlanders aan een gezond voedingspatroon. Ook voor de meeste artsen is praten over voeding helaas geen bekend gegeven. Volgens dr. Verheesen is het gebruik van vitamines en mineralen als preventiemiddel, al helemaal niet populair onder medici. “Het wordt soms weggezet in de alternatieve hoek. Dat is het uitdrukkelijk niet. Het gaat hier om een pre-aandoening”. Met andere woorden, ziekten in wording. Om het probleem de wereld uit te helpen is volgens Verheesen een grote ommezwaai nodig in de medische wereld en bij andere professionals, zoals voedingsdeskundigen en landbouwers.
“We zijn in Nederland teveel gericht op ziekten zelf, en het genezen ervan, in plaats van op preventie. We moeten veel meer onderzoek doen naar de rol van voedsel als sleutel tot een goede gezondheid en daarbij gaan samenwerken”
Ik had het niet mooier kunnen zeggen…..
Bronnen:
Medisch Contact, nr. 43, 21 oktober 2008, dr. R. Verheesen en dr.C.M. Schweitzer
De Trage Schildklierwerking, de niet herkende ziekte – dr. B. Barnes, 2013, www.succesboeken.nl
Supereating, Ian Marber – 2008, Londen.
Gerelateerd: Een juist gewicht; niet altijd eenvoudig! Zeebanket
Delen.