Te veel calcium slecht voor de botdichtheid?

In veel verpleeghuizen krijgen vrouwen ouder dan 75 jaar standaard 1000 mg – 1500 mg calcium (als calciumcarbonaattabletten) per dag. Sinds een paar jaar bevat het supplement ook een kleine hoeveelheid vitamine D.  Wij zijn nooit voorstander geweest van suppletie met calcium zonder magnesium en vitamine D. Ook kan de balans met vitamine K worden verstoord. Dit kan met name een nadelige invloed hebben op de bloedvaten. Nu blijkt dat zelfs bij mensen met een een lage calciuminname bij wie geen sprake is van een vitamine D tekort suppletie met 1500 mg calcium per dag niet eens een positieve invloed heeft op de botdichtheid maar juist een negatieve.

De proefpersonen waren zwangere vrouwen in Gambia. De voeding bevatte circa 300 mg – 400 mg calcium per dag. Dit wordt doorgaans als veel te weinig beschouwd. Tijdens de zwangerschap is de behoefte aan calcium bovendien sterk verhoogd. 

Verandering botdichtheid. Zwart = calciumgroep. Wit = placebogroep

Verwacht werd daarom dat 1500 mg calcium (het in instellingen veelgebruikte Calcichew ;  calciumcarbonaat) zowel een positieve invloed zou hebben op de ontwikkeling van de nog ongeboren baby als op de botdichtheid van de vrouw. Geen van beiden bleek het geval. Uit de eerder gepubliceerde resultaten was al gebleken dat de calciumsuppletie niet van invloed was geweest op het geboortegewicht, de groei van de baby in het eerste jaar en op de botdichtheid van de baby. Ook had de calcium geen invloed op de samenstelling van de moedermelk. Uit het vervolgonderzoek dat onlangs is gepubliceerd blijkt nu dat enkele jaren later de botdichtheid van de vrouwen die destijds calcium hadden gekregen aanmerkelijk lager is dan van de vrouwen uit de placebogroep. De meeste vrouwen werden gedurende enkele jaren en twee zwangerschappen gevolgd. Het bleek dat in de placebogroep de botdichtheid na elke zwangerschap weer steeg en al snel weer op het oude peil kwam. In de groep die tijdens de eerste zwangerschap de hoge doses calcium had gekregen liet deze toename van de botdichtheid te wensen over. De auteurs vermoeden dat tijdens de suppletieperiode het lichaam gewend was geraakt aan een overdosis calcium en zich hierop aanpaste door minder calcium op te nemen. Na het stoppen van de suppletie sprong het lichaam niet opnieuw zuinig met de calcium om waardoor geleidelijk het lichaamsgehalte afnam.

We vermoeden dat de juiste verklaring complexer in elkaar zit en te maken heeft met een verstoorde balans tussen de verschillende mineralen en vitamines. Uit ander onderzoek blijkt wel dat een lagere doses calcium tijdens de zwangerschap wel een positieve invloed kan hebben op o.a. de botdichtheid van de vrouw. Enkele maanden geleden verscheen een soortgelijk onderzoek onder zwangere jonge vrouwen uit Brazilië. In die studie werd 600 mg calcium (als calciumcarbonaat) gegeven samen met 200 ie vitamine D per dag. Uit metingen bleek dat dit een gunstige invloed had op de botdichtheid. Twintig weken na de bevalling waren de botdichtheidspercentages 6,5% – 13% hoger in de groep die de calcium gekregen had dan in de placebogroep.

Overigens is voldoende calcium – naast voldoende magnesium en vitamine D – tijdens de zwangerschap niet alleen van belang voor de botdichtheid maar kan het ook zwangerschapsvergiftiging – pre-eclampsie – en hoge bloeddruk helpen voorkomen.

Am J Clin Nutr September 2013 vol. 98 no. 3 723-73

Am J Clin Nutr August 2010 vol. 92 no. 2 450-457

Am J Clin Nutr March 2006 vol. 83 no. 3 657-666

Am J Clin Nutr July 2013 ajcn.056275

Cochrane Database Syst Rev. 2010 Aug 4;(8):CD001059. doi: 10.1002/14651858.CD001059.pub3.