Gaan uw botjes in rook op?

Osteoporose – letterlijk “poreuze botten”. Dat is de aanduiding die wordt gebruikt voor de algemene dan wel plaatselijke teruggang van het skelet ten gevolge van verminderde activiteit van de beenweefsel-vormende cellen [osteoblasten] en daardoor van de botopbouw. Bij deze uiterst onwenselijke situatie is de afbraak van het beenweefsel sterker dan de botopbouw. Het bot wordt als het ware “ijler” en op een röntgenfoto verhoogd doorlaatbaar. De aandoening leidt tot pijn, skeletvervorming en spontane fracturen van de heup, de wervelkolom, de ribben of de polsgewrichten. En dan niet persé door overbelasting maar gewoon tijdens dagelijkse bezigheden. [Zeer] ernstige invaliditeit kan dan het gevolg zijn.

Risicofactoren
Personen die lijden aan de ziekte van Cushing, vrouwen in de [post]menopauze, patiënten met hyperparathyroidie of hyperthyroidie hebben een verhoogd risico op botontkalking. Ook het overvloedig en langdurig gebruik van corticosteroïden en maagzuurremmende medicijnen of gebrek aan lichaamsbeweging en bepaalde voedingsstoffen kunnen leiden tot ernstige vormen van osteoporose. Maar er is nog een andere minder bekende risicofactor: rokers lopen een extra gevaar.

Research toont aan dat personen die roken sneller botmassa verliezen en daarmee een verhoogd risico lopen op fracturen. Volgens onderzoeken zitten rokende vrouwen in de menopauze, naast afnemende oestrogeenspiegels, twee jaar eerder in de gevarenzone dan hun niet rokende leeftijdgenoten. In een onderzoek waarbij gebruik werd gemaakt van drie  populatiestudies werd bij 13.393 vrouwen en 17.379 mannen, allen rokers , een toename van 19% in heupfracturen waargenomen.In een andere studie zag men bij rokende mannen een toename van 230% osteoporose van de wervelkolom !

Cadmium en nicotine
Waarom is roken eigenlijk zo slecht voor uw botten ? Daar zijn minstens twee redenen voor: cadmium en nicotine. Cadmium is een uiterst giftig metaal dat door industriële uitstoot een belangrijk deel uitmaakt van ons milieu – zie mijn artikel “Lood om oud ijzer ?”. Sigaretten zitten er ook vol mee. Cadmium stimuleert de vorming en activiteit van osteoclasten, cellen die verantwoordelijk zijn voor de botafbraak. Cadmium is ook in staat het natuurlijk afremmingsmechanisme van cortisol te verstoren, waardoor de bijnieren dit belangrijke hormoon te vaak en in te grote hoeveelheden blijven produceren. Het risico op botontkalking en hoge bloeddruk neemt daardoor toe.
Cadmium wordt via de longen ook nog eens sneller in de bloedstroom opgenomen dan via de darmen. Om die reden wordt in het bloed van rokers 4 x hogere concentraties cadmium en 2 – 3 x meer van dit giftig metaal in hun nieren aangetroffen. Als u dan ook nog bedenkt dat cadmium kankerverwekkend is en zich in het menselijk lichaam ophoopt om daar vervolgens in de nieren en lever gedurende 20-40 jaar verblijf te houden, dan begrijpen we de beroemde schilder Vincent van Gogh nog beter met zijn schilderij waarop een doodshoofd met sigaret tussen de grimmige kaken geklemd staat afgebeeld. Nicotine, ook in lage concentraties,onderdrukt de activiteit van de botopbouwende osteoblasten. Het osteocalcingehalte – een eiwit dat door de osteoblasten wordt uitgescheiden en verantwoordelijk is voor de calciumopslag in de botten- is bij rokers veel lager. Nicotineconcentraties zoals die bij zware rokers wordt aangetroffen zijn zonder meer giftig voor osteoblasten. Nicotine verhoogt ook de snelheid waarmee de lever het lichaamsgehalte oestrogeen verlaagt; slecht nieuws voor postmenopauzale vrouwen !
Onderzoeksrapporten van het Third National Health and Nutrition Examination Survey, waarbij 14060 proefpersonen betrokken waren, laten zien dat hoe meer en vaker men rookt, des te hoger het cotininegehalte – een metaboliet van nicotine – in het bloed stijgt met brozere botten als onvermijdelijk gevolg. Het goede nieuws is echter dat botten zich snel herstellen nadat de roker zijn[aller]laatste sigaret heeft gedoofd.

Voeding voor de botten

In ons botstelsel speelt zich voortdurend een dynamisch proces van afbraak en opbouw af. Nog niet zo heel lang geleden waren wetenschappers van mening dat de enige oorzaak van osteoporose te wijten was aan een calciumgebrek en een dalend oestrogeengehalte bij postmenopauzale vrouwen. Inmiddels is duidelijk geworden dat vitamine D een niet te onderschatten rolt speelt bij het behoud van gezonde botten. Maar er is meer nodig, want het botmetabolisme is een complexe dans van wel twee dozijn voedingspartners, zoals vitamine C, K, B6, B12, foliumzuur en de mineralen borium, magnesium, fosfor, zink, mangaan, koper, silicium, molybdeen, selenium, calcium en mogelijk strontium. Vrouwen rond de menopauze zouden een soja-isoflavonencomplex (minimaal 20% genisteïne/genistine) kunnen gebruiken dat met name het verlies aan bot in de rugwervels tegengaat. Het dus zaak om reeds op jonge leeftijd een voedingspatroon te volgen dat rijk is aan genoemde nutriënten. En indien nodig als aanvulling voedingssupplementen zoals een orthomoleculair vervaardigde Multi te gebruiken.. “Je bent wat je eet”. Die slogan gaat zeker op als het om sterke botten gaat. Daarom is het verstandig te streven naar een voedingspatroon dat voornamelijk plantaardig en bij voorkeur biologisch is. Vermijd tevens een overdaad aan eiwitten en koolhydraten. Door goede voeding wordt niet alleen het risico op osteoporose kleiner, maak ook de kans op andere chronische degeneratieve ziekten als kanker, diabetes, hart en vaatziekten en Alzheimer neemt af. Van alle West-Europese landen hebben de bevolkingsgroepen rond de Middellandse zee het laagste percentage osteoporose. Over het z.g. Mediterrane “dieet” hebben collega Pruyssers en ik op deze site blogs vol geschreven, maar voor het gemak geef ik hieronder nog eens de hoofdlijnen:

1.  Eet veel verse, bij voorkeur biologische geteelde groente

2.  Een paar keer per week vette vis, zoals makreel, sardines, tonijn, zalm of haring

3.  Weinig zuivel, wel eieren [vrije uitloop !] of magere yoghurt/ biogarde of biologische geitenkaas.

4.  Wees matig met vlees en dan het liefst [biologische] kip of kalkoen.

5.  Eet noten en zaden

6.  Gebruik volle graanproducten

7.  Neem als voornaamste bron van vet extra vergine olijfolie

8.  Als smaakmakers zijn diverse kruiden en specerijen zeer aan te bevelen

9.  Fruit als snack en dessert

10. Een glas goede droge rode wijn: voor de dames 1 x daags één glas bij de maaltijd, de heren mogen er twee….

En verder ? BEWEEG, BEWEEG, BEWEEG. Bij voorkeur tegen de zwaartekracht in. Op internet en sportscholen worden vele mogelijkheden geboden voor evenwichtige KRACHTsportbeoefening. Ook een paar keer per week sjouwen met zware boodschappentassen en ze, als het enigszins mogelijk is, te voet thuis brengen is veel beter dan de wekelijkse aankopen in de kofferruimte van uw auto deponeren en achter het stuur kruipen…..

Literatuur:
Krall, Dawson-Hughes, 1991 Smoking and boneloss among post-menopausal women. J Bone Miner Res; 6 (4): 331-8 PMID:1858519 / Vestergaard en Mosekilde. 2003

Fracture risk associated with smoking, a meta-analysis. J Intern Med .Dec: 254 (6): 572-83. PMID: 14641798]

Your Bones – How YOU can prevent osteoporosis & Have Strong Bones for Life – Naturally. by Lara Pizzorno, MA,LMT en Jonathan Wright, MD Praktikos Books, 2011, U.S.A

Hödrop, Prescott en Sörensen et al . Tobacco smoking and risk of hipfracture in men and women Int J Epidemiol Apr.;29 (2):253-9 PMID: 10817121
Benson and Shulman – 2005. Inclusion  of Tobacco Exposure as a Predictive Factor for Decreased Bone Mineral  oct ;7 (5) : 719-24 PMID: 16191742
Seeman, Melton, O’Fallon et al 1983 Risk factors for spinal osteoporosis in men, Am J Med Dec: 75 (6): 977-83. PMID: 6650552