Vanaf het moment van je geboorte ben je net als een auto onderhevig aan slijtage. Maar anders dan een auto is het lichaam een machine die zichzelf kan repareren. Elke seconde van de dag zijn er miljoenen enzymen in de weer om op celniveau rommel op te ruimen, breuken te lijmen en nieuwe structuren op te bouwen. Zo worden continu sporen van de tijd gewist. Dit zelf herstellende vermogen werkt bijna perfect. Ik zeg bijna, want het lichaam is uitgerust met het vermogen om slechts 99,9% van de slijtage weg te werken. Dat betekent dat zich door de jaren heen op moleculair niveau langzaam schade opstapelt. En hoeveel vitaminepillen je ook slikt en hoe fanatiek je ook sport, je zult de vitaliteit die je had toen je achttien jaar was niet meer bereiken. Maar geef de moed niet op, want er is ook goed nieuws. Je kunt de slijtage namelijk tot op zekere hoogte remmen is de mening van Pim Christiaans en Hanny Roskamp, auteurs van de boeken De Houdbare Man en De Houdbare Vrouw.
Genetisch ?
Lichamelijke veroudering is voor een groot deel niets anders dan oplopende schade, veroorzaakt door het verschil in slijtage en herstel. Hoe beter je capaciteit is om schade te repareren, hoe langer je gezond en fit zult blijven. En die capaciteit kun je met de juiste maatregelen versterken. Naar schatting is slechts een derde van het verouderingsproces het gevolg van je genen, de rest is het gevolg van je manier van leven. En zelfs je genen kun je beïnvloeden. Lange tijd dacht men dat onze lichamelijke eigenschappen, zoals vatbaarheid voor ziekten die veel in de familie voorkomen, onveranderlijk zijn vastgelegd in het erfelijk materiaal. Maar dat blijkt niet waar te zijn. Op veel genen zit een aan/uitknop. Lichaamsbeweging, stress en voeding zijn allemaal zaken die meebepalen welke van je genen in de sluimerstand staan of actief zijn. Een korte wandeling kan al een gen aanzetten dat de snelheid van kwaadaardige tumorgroei remt. Resveratrol, een component van rode wijn, activeert een gen dat chronische micro-ontstekingen remt. Het verloop van het verouderingsproces en veel (ouderdoms)ziekten, worden dus niet alleen door je genen, maar ook door je manier van leven bepaalt. Eeneiige tweelingen beginnen met exact hetzelfde genetische materiaal, maar als ze onder verschillende omstandigheden opgroeien en verder leven, kunnen de verschillen in veroudering en levensduur groot zijn. Lang fit en vitaal blijven is dus niet puur een kwestie van geluk en het kiezen van de juiste ouders. De snelheid waarmee je veroudert heb je ook voor een deel in eigen hand. En dat is gemakkelijk te begrijpen als we denken aan de auto. Koop je een mooie wagen die je volgens de regels der kunst goed onderhoudt, dan zul je er een stuk langer plezier van hebben dan de buurman die hetzelfde merk heeft aangeschaft maar zelden onder de motorkap kijkt.
Bruin vet
Omdat Pim niet beschikt over eierstokken en Hanny niets van prostaatklieren weet hebben beiden na grondige studie van recent wetenschappelijk materiaal zo’n 12 leefregels voor mannen en 14 voor vrouwen ontwikkeld.
Nee, geen leefregels als urenlange zware training in een sportschool, Spartaanse diëten, ingewikkelde leefschema’s of gekke therapieën. Gewoon de dingen van alle dag, maar dan een beetje anders. Daarbij ruimen ze allerlei ingebakken misverstanden uit de weg, bijv. dat alle vet slecht is, cholesterol levensgevaarlijk en het eten van heel veel soja een aanrader. Over vet gesproken: heb je wel eens gehoord van “bruin vet “ ? Het is een van de twee typen vetweefsel die bij mensen wordt aangetroffen. In tegenstelling tot wit vetweefsel dat voornamelijk werkt als opslagruimte voor vetten, is de primaire functie van bruin vetweefsel het genereren van lichaamswarmte door de verbranding van vetzuren en glucose. Bruin vet dankt zijn naam aan de grote hoeveelheid mitochondria die deze vetcellen bevatten, vele malen meer dan vetcellen in wit vetweefsel. Daarom heeft bruin vet een aardige vinger in de pap bij het handhaven van een gezond gewicht. Belangrijk voor het verlengen van de houdbaarheid ! Bruin vet zit in kleine stukjes verspreid tussen het witte vet, en hoe dunner mensen zijn, hoe meer bruin vet ze hebben. Als je niet gezegend bent met een flinke dosis bruin vetweefsel ( en dus van nature niet makkelijk slank blijft) dan kun je proberen het beetje bruine vetweefsel dat je hebt te stimuleren. Wat men bij ratten heeft ontdekt, is dat de polyfenolen uit groene thee in staat zijn bruin vetweefsel een zetje in de goede richting te geven. Mogelijk is dit ook het geval bij mensen, want uit andere studies is gebleken dat groene thee bijdraagt aan gewichtsverlies. Te lezen in hoofdstuk [leefregel] 1 van De Houdbare Man en De Houdbare Vrouw. En nu we het toch over afvallen hebben: als je graag wat kilo’s kwijt wilt raken en denkt als een gek te moeten bewegen, dan kun je in hoofdstuk [leefregel] 2 en 3 vinden dat fanatiek sporten in elk geval hoogst ongezond is !
HIT- high intensity strength training
Een grafiek met de resultaten van een onderzoek naar het effect van high intensity training op conditie en glucosemetabolisme. Vooral bij mannen bijzonder effectief.
Bewegen is inderdaad de beste manier om fit en vitaal te blijven. Met die bewering trap ik een wijd geopende deur in. Er bestaat geen pil of therapie die zoveel leeftijdsgebonden kenmerken verbetert als een fysiek actief bestaan. Volgens Pim Christiaans en Hanny Roskamp houd je door te sporten een aantal kenmerken van een gezond lichaam in stand: een goed uithoudingsvermogen, voldoende spiermassa en spierkracht, een gunstige verdeling van vet over het lichaam, een hoog basaalmetabolisme (hoeveel calorieën je verbrandt in een toestand van rust), sterke botten, een lage bloeddruk, platte buik en een verlaagde insulineresistentie. Vooral dat laatste is belangrijk, want een hoge insulineresistentie betekent dikwijls een voorstadium van diabetes type 2, hart en vaatziekten en versnelde veroudering. Maar bewegen doet nog veel meer. Zo hebben vrouwen die sporten tot 70% minder kans op borstkanker. Lichaamsbeweging beschermt ook tegen een reeks andere grote killers, zoals huidkanker, darmkanker en botontkalking. Maar het imago van topsporters als symbool van gezondheid is vals, juist omdat ze teveel lichaamsbeweging krijgen, waardoor ze door overproductie van vrije radicalen hun immuunsysteem verzwakken. Overdaad schaadt. Daarom wijzen Pim en Hanny op de bevindingen van de Amerikaanse wetenschapper Wayne Westcott. Die betoogt op basis van onderzoek met ruim 1100 proefpersonen dat een effectieve manier om sterk te worden en te blijven weinig meer tijd kost dan twee tot drie keer per week twintig minuten aan HIT te doen. Wat dat is ? Bij HIT komt het erop neer dat je per spiergroep slechts één oefening doet, en van iedere oefening slechts één setje van tien herhalingen. Elf oefeningen waarbij alle belangrijke spiergroepen aan de beurt komen volstaan. Proefpersonen die deze methode twee keer per week toepasten, hadden er na acht weken anderhalve kilo vetvrije spiermassa bij. Een groot voordeel van HIT is dat je tijdens de workout niet alleen je spieren versterkt, maar ook aan je conditie werkt. Dus geen urenlange zweetsessies in sportscholen of de aanschaf van ingewikkelde apparaten, maar kort en krachtig sporten met een paar simpele gewichtjes. Daarmee verleng je je houdbaarheid. Verdere bijzonderheden over HIT waarbij de oefeningen in beeld zijn gebracht zijn te vinden in De Houdbare Man of als je tot het vrouwelijk geslacht behoort in De Houdbare Vrouw.
Hara hachi bu !
Dat betekent vrij vertaald “eet tot je acht van de tien delen vol bent”. Met andere woorden laat een beetje ruimte over aan het eind van elke maaltijd. Zo denken de bewoners van de Japanse eilandengroep Okinawa er over. Ze kunnen bogen op de hoogste levensverwachting (81,2 jaar) en het laagste percentage sterfte ter wereld door hart en vaatziekten en kanker. Naast een gezond voedingspatroon en een ontspannen leefwijze, verklaren zij hun onverwoestbare gezondheid en slanke figuur uit de gewoonte tijdens het eten “hara hachi bu” te roepen. In The Okinawa Program schrijven wetenschappers:
“Het duurt ongeveer twintig minuten voordat receptoren in de maagwand aan de hersenen door geven hoe vol je zit. Daardoor dringt het verzadigingsgevoel pas twintig minuten na het eten volledig tot je door. Als je dus eet totdat je naar je gevoel vol bent, heb je waarschijnlijk twintig procent te veel gegeten. De maag rekt iedere keer iets uit om al dat voedsel te kunnen herbergen, dus iedere keer kun je weer meer inladen voordat je vol zit. Een handige eigenschap toen mensen nog gehuld in een berenvel calorieën bijeen moesten scharrelen, maar een gevaarlijk mechanisme voor een moderne westerling die op iedere straathoek een doos bonbons kan kopen”
Als je tijdig “hara hachi bu” roept eet je dus nooit te veel. In de loop van de 19de eeuw voltrok zich een industriële revolutie en deden massaproductie en fabrieksvoer hun intrede. Geraffineerde producten zoals witbrood en tafelsuiker, vlees uit de bio-industrie, gemaksvoeding zoals frisdranken, snoep, snacks en kant en klaarmaaltijden verschenen op tafel. Met behulp van zo’n twee duizend chemische toevoegingen worden de producten mooier, smakelijker en langer houdbaar gemaakt, waardoor iedereen ongemerkt gemiddeld drie tot vijf pond kunstmatige stoffen per jaar doorslikt. Veel van wat wij als dagelijkse kost beschouwen zouden onze overgrootouders niet eens als eetbaar herkennen. Wie zijn of haar houdbaarheid wil verlengen zal dit soort voedsel dus links moeten laten liggen – back to basic !. Dat betekent niet dat je moet eten als een Neanderthaler, maar om zo gezond en natuurlijk mogelijk te eten kiezen Pim en Hanny voor het z.g. mediterraan “dieet” en daar hebben zij goede redenen voor. Zie mijn artikel “Komt een man bij de dokter”. Daarnaast adviseren zij het evenwichtige gebruik van voedingssupplementen zoals een goede multi, vitamine C, vitamine D3, vitamine E, gingko biloba, visolie, magnesium, selenium en vitamine K2 ,maar verschaffen ook waardevolle informatie over de z.g. “age-essentials” glucosamine, liponzuur, co-enzym Q10 , l-carnosine, n-acetylcysteïne, pre en probiotica, curcumine en resveratrol die het verouderingsproces helpen vertragen. Over het hoe en vooral waarom kun je terecht in hoofdstuk [leefregel] 4 en 5 van De Houdbare Man en De Houdbare Vrouw.
Hormonen
Hormonen zijn in het lichaam gevormde chemische substanties die via de bloedstroom bepaalde organen tot werkzaamheid aanzetten. Ze werken samen en prikkelen en remmen elkaar in een oneindig complex samenspel. Specialisten vergelijken het hormonale systeem graag met een orkest, waarbij elk hormoon een instrument vertegenwoordigt. Als een slagwerker op hol slaat of de strijkers voor een ander muziekstuk kiezen, verandert harmonie in herrie. In onze jeugd speelt dit chemisch orkest een swingende tango, zonder ook maar één valse noot te laten horen. Wie tot in de kleine uurtjes doorfeestte en s’morgens wakker werd met donkere kringen onder de ogen zag tot zijn opluchting dat die schaduwplekken s’middags weer verdwenen waren. Ondanks een ernstig slaaptekort kon je na een nachtje stappen de andere dag toch nog je werk doen of in de collegebanken plaats nemen. Tot dergelijke heldendaden was je in staat omdat je hormoonklieren hun sappen overvloedig en in ideaal onderling evenwicht produceerden. In optimale doseringen houden hormonen je spieren sterk, je buik strak, de huid glad, de botten stevig, je libido gezond, je haar glanzend en je hart en je bloedvaten in topconditie. Totdat….vanaf ongeveer je dertigste, de hormonenvloed langzaam begint af te nemen en de tango in de loop van decennia over gaat in een trage wals. Veel ouderdomsverschijnselen die worden geweten aan slijtage, slechte leefgewoonten en stress, zijn in werkelijkheid niets anders dan de gevolgen van hormonale achteruitgang. Anti-aging artsen zijn er dan ook voorstander van om onder [hun] medisch toezicht de ontbrekende hormonen aan te vullen, waardoor een revitaliseringsproces op gang wordt gebracht. Persoonlijk ben ik daar op grond van wetenschappelijke gegevens een beetje huiverig voor.Ook met de juiste voeding en supplementen kunnen verstoorde hormoongehaltes vaak al een stuk worden verbeterd zonder de lichaamseigen aanmaak in gevaar te brengen.(Zie o.a. op deze site een aantal artikelen over testosteron). Pim Christiaans en Hanny Roskamp houden zelf ook een gezonde slag om de arm en beschrijven daarom in hoofdstuk- leefregel 6 beide kanten van deze anti-agingtechniek, zodat de lezer zelf een weloverwogen keuze kan maken. Dames die niet voor hormonen kiezen kunnen in hoofdstuk-leefregel 7 informatie vinden over hoe het mediterraan dieet, de juiste voedingssupplementen, sportbeoefening- zie boven- en het gebruik van zogeheten fyto-oestrogenen [soja-isoflavonen] de houdbaarheid verlengen en bovendien goede diensten bewijzen bij het behoud van gezonde borsten.
De negen geboden
Wie naar een goede gezondheid streeft dient ook aan stressmanagement te doen en te zorgen voor voldoende slaap. De informatie in hoofdstuk-leefregel 8 en 9 bevat waardevolle adviezen om direct in de praktijk toe te passen. Dat geldt ook voor een gezond sexleven [hoofdstuk-leefregel 10] , waarbij de auteurs zijdelings opmerken dat het gebruik van orale anti-conceptiva niet altijd bevorderlijk is voor de libido bij vrouwen. Wie zijn houdbaarheid wil verlengen, en daarbij huid en haar niet wil veronachtzamen kan in hoofdstuk – leefregel 11 en 12 informatie vinden. Mijn persoonlijke mening is dat een verzorgd uiterlijk belangrijk is, maar we moeten niet koste wat het kost proberen om alle tekenen van ouderdom weg te wissen. Die kunnen een bewijs zijn van rijpheid, waardigheid en innerlijke schoonheid. De wijze koning Salomo zei het zo: “Grijsheid is een luisterrijke kroon, wanneer ze op de weg der rechtvaardigheid wordt gevonden” Dat brengt mij op een ander belangrijk punt. Nog geen twintig jaar geleden werd je in medische kringen uitgelachen en voor een zweefkees uitgemaakt als je een oorzakelijk verband suggereerde tussen de manier waarop je in het leven staat en je lichamelijke toestand. Dat dit ook een oeroud Bijbels gegeven is bleef door velen onopgemerkt:
“Een hart dat blij is, doet goed als geneesmiddel, maar een geest die te neer geslagen is, droogt de beenderen uit” [Spreuken 17: 22 NW ]
Nu twijfelt niemand er meer aan dat je lichamelijke toestand van grote invloed is op je geestelijke toestand en dat omgekeerd de geest in belangrijke mate bepaalt hoe je lichaam functioneert. Met andere woorden: wie positief in het leven staat en veel voor anderen betekent zal merken dat dit van grote invloed is op het lichamelijk welbevinden. “Wie goed is voor een ander is het beste voor zichzelf”, zei Franciskus van Assisi zo’n 800 jaar geleden al. Om deze visie naar de praktijk te kunnen vertalen geven Pim en Hanny in hoofdstuk-leefregel 13 negen geboden:
1. leer anderen en jezelf te vergeven,
2. tel je zegeningen,
3. geef !
4. ga voor een partner, vrienden en familie
5. wees religieus
6. breng iemand een dankbaarheidsbezoek,
7. leer mediteren,
8. waardeer jezelf en
9. kom in beweging. I
Ik denk dat vooral deze negen geboden een ongekend positief effect hebben op het verlengen van onze houdbaarheid. In hoofdstuk-leefregel 14 van het vrouwenboek wordt alles nog eens op een rijtje gezet. Tot slot: op dit moment heeft niemand de oplossing voor het verouderingsvraagstuk en het is maar de vraag of dat onder de huidige omstandigheden ooit gevonden zal worden. Pas als in de toekomst de Bijbelse belofte wordt ingelost worden we volmaakt gezond en krijgen we onze jeugdige schoonheid terug. [ Job 33 : 25 NW ] “Zijn vlees worde frisser dan in de jeugd, hij kere terug tot de dagen van zijn jeugdige kracht” Tot die tijd hebben we de goddelijke verplichting zo goed mogelijk voor ons lichaam te zorgen en daar zijn de boeken van Pim Christiaans en Hannie Roskamp prachtige hulpmiddelen voor !
De Houdbare Man, prakitsche gids voor een eeuwige jeugd- 7 de druk, januari 2011- Pim Christiaans
De Houdbare Vrouw, praktische gids voor een eeuwige jeugd, 2 de druk, januari 2011- Pim Christiaans en Hannie Roskamp
Delen.
2 pingbacks