Cool vet – vet cool!

Het woordje vet heeft een negatieve klank, en dat is begrijpelijk maar niet helemaal terecht. Want vet is cool, het is namelijk onontbeerlijk voor een goede gezondheid. Mits je de goede – essentiële- soorten gebruikt natuurlijk. Artsen, wetenschappers en voedingskundigen proberen ons al geruime tijd van dit feit te overtuigen. Gelukkig begint die boodschap bij steeds meer mensen door te dringen. Niks te vroeg vind ik, want onze hersenen bestaan voor zo’n 60 % uit vet en om goed te kunnen functioneren heeft dat fantastische orgaan essentiële vetten nodig. Maar zoals de naam al aangeeft zijn essentiële vetten [EFA’s] uiterst belangrijk voor de instandhouding van het leven, en aangezien ons lichaam ze niet zelf kan maken, moeten we ze via de voeding binnen krijgen.

Niet cool

De meeste mensen halen gemiddeld 42 % van hun dagelijkse calorieën uit vet, meestal het verkeerde soort. Dr. Udo Erasmus, een bekende biochemicus en autoriteit op het gebied van vetten en oliën zegt:

“ Een groot aantal degeneratieve ziekten ontstaat niet alleen door overmatige consumptie van dierlijke vetten, maar ook door excessief gebruik van industrieel vervaardigde vetten en oliën. De meeste plantaardige oliën die in supermarkten worden verkocht, zijn door chemische processen van hun voedingswaarde beroofd. Thuis gekomen worden ze door de consument dan ook nog eens gebruikt om mee te frituren te bakken te braden te barbecueën en te grillen. Daarbij komen dan een groot aantal vrije radicalen vrij die het verouderingsproces in het lichaam een extra duwtje in de verkeerde richting geven”.

En om het nog erger te maken heeft de voedingsindustrie bedacht om vloeibare vetten te veranderen in geharde vetten, de zogeheten transvetten. Ze worden gebruikt in de meeste margarines, fabriekscake’s en koekjes, chips, frituur-bak-en braadvetten, fastfoodproducten en gefrituurde snacks. In sommige Amerikaanse staten is het gebruik er van verboden en in Nederland is de toepassing gelukkig verminderd. Maar we zijn nog niet voor 100% transvetvrij en dat is een goede reden om ons zorgen te maken.

Transvetten

Dr. Mary Enig, schrijver van het hieronder genoemde standaardwerk noemt transvetten een “moleculair misbaksel” en een groot gevaar voor de gezondheid. Omdat transvetten de celfuncties verstoren, beïnvloeden ze vele enzymen en belemmeren als gevolg daarvan de noodzakelijke omzetting van zowel essentiële omega-6-vetzuren als essentiële omega-3-vetzuren. Dit leidt tot een vergroting van het schadelijk effect van een tekort aan essentiële vetzuren. Consumptie van met transvetten vervaardigde voedingsproducten houdt volgens Mary Enig o.a. de volgende gezondheidsrisico’s in:

• verhoging van het niveau van lipoproteïne-a , dat aderverkalking veroorzaakt
• laag geboortegewicht
• afname van het gezichtsvermogen
• verhoging van het insulineniveau in het bloed, waardoor de kans op diabetes toeneemt
• vermindering van de natuurlijke afweer door aantasting van de efficiëntie van B-cellen
• verlaging van de testosteronspiegel bij mannen
• versnelde ontwikkeling van astma bij kinderen

Andere wetenschappers maken eveneens melding van de nadelen van transvetten in relatie tot hartziekten, diabetes, kanker, overgewicht en een slecht functionerend immuunsysteem.

Zoetzuur

Omdat overgewicht een serieus gezondheidsprobleem en vet voedsel niet cool is- en daarom zoveel mogelijk moet worden vermeden – grijpt men gewoonlijk naar “low-fat-producten” .Maar die bevatten dan wel weer een aanzienlijke hoeveelheid koolhydraten in de vorm van suiker. Een denkfout van jewelste ! Want als suikermoleculen door onvoldoende lichaamsbeweging niet worden verbrand, veranderen ze in vetmoleculen, die met vol pension op uw heupen, dijen en de maagstreek gaan zitten. Trouwens: voordat suiker in vet verandert, vindt er ook nog eens een reactie in de huid plaats, de zogeheten Maillard-reactie, die voor snellere rimpelvorming zorgt. En u wilde nog wel zo mooi, glad en slank zijn ? Een ander probleem is dat bacteriën dol zijn op suiker, en die liefde vertaalt zich in een verminderde weerstand tegen infectieziekten. Bovendien houdt suiker een laaggradige ontsteking in uw lichaam in stand, en ontstekingen worden medeverantwoordelijk gehouden voor het ontstaan van praktisch elke ziekte: van artritis tot Alzheimer, van kanker tot Parkinson. Vooral [jonge]dames proberen in hun streven naar ultieme slankheid bijna elk soort vet in hun voedsel te vermijden, maar zulke pogingen hebben een gevaarlijk kantje. Want als het vetgehalte in ons lichaam te laag is, kunnen problemen als chronische depressiviteit en huidafwijkingen zoals eczeem het gevolg zijn. Ons lichaam heeft nu eenmaal vet nodig voor de opbouw van hormonen en voor energie. Ook kinderen in de groei hebben vet nodig. En gezonde beweging Een enkele keer een Big Mac of een zak friet is niet erg, maar maak er geen gewoonte van.
Ons lichaam heeft voornamelijk behoefte aan essentiële vetten [EFA’s} om overtollig lichaamsvet kwijt te raken, want essentiële vetten helpen om die pondjes te verbranden. Dr. Barry Groves, een bekend Brits voorstander van een koolhydraatarme en vetrijke manier van leven, zet dan ook vraagtekens bij conventionele voedingspatronen en populaire vermageringsdiëten om af te vallen. Vanaf 1982 wijdt hij zijn tijd volledig aan onderzoek naar de relatie voeding en “welvaartsziekten” als zwaarlijvigheid, diabetes, hartkwalen en kanker. Door zijn research beseft hij dat de gevestigde ideeën, zowel over caloriearme voeding voor gewichtsverlies als “gezonde voeding” tegen hartkwalen, vele haken en ogen vertonen. Hij schreef er een boeiend boek over “Eat Fat, Get Thin” dat vorig jaar in Nederlandse vertaling verscheen.  Daarin zet hij uiteen dat je door de juiste vetten te eten en te drinken kunt afvallen, maar ook dat je van bewerkte vetten ziek kunt worden. Hij is o.a. erelid van The Weston A.Price Foundation [www.westonaprice.org] en mede-oprichter van The International Network of Cholesterol Skeptics. [www.thincs.org]

Omega-3

Met essentiële vetten bedoelen we omega-3 [alfalinoleenzuur] en omega-6. De laatste bestaat in twee vormen: linoleenzuur en gammalinoleenzuur. De rijkste bron van omega-3 is vette vis, die eicosapentaeenzuur [EPA] en docosahexaeenzuur [DHA] bevat. Ze worden gemakkelijk in het lichaam opgenomen. Omdat de dagelijkse maaltijd van Eskimo’s voornamelijk uit vis bestaat, komen hart en vaatziekten bij hen dan ook veel minder voor. Totdat ze overschakelen op het westerse dieet…..Lijnzaad, walnoten en pompoenpitten zijn rijke plantaardige bronnen van omega-3, die door het lichaam eerst moet worden omgezet in opneembare EPA en DHA. Het voordeel van visolie is echter dat de natuur dat al gedaan heeft. Sommige mensen missen een enzym, waardoor hun lichaam niet of onvoldoende in staat is de essentiële vetten uit noten en zaden in absorbeerbare vormen om te zetten. Zoiets heet dan een atopische tendens of syndroom en het uit zich vaak in verschijnselen als hooikoorts, eczeem, netelroos en allergische astma. Doen zulke problemen zich voor dan mag visolie bij de behandeling niet ontbreken. Omega-3-vetzuren helpen bij het zuurstoftransport naar de cellen, werken relaxerend op de bloedvaten, ondersteunen het gezichtsvermogen, de darmfunctie, een gezond lichaamsgewicht, bespoedigen wondgenezing en verminderen ontsteking. Helaas eten mensen nog steeds te weinig vis, waardoor de meeste een tekort hebben aan omega-3-vetzuren.

Omega-6 en 9

Deze vetzuren vinden we in walnoten, paranoten, pecanoten, amandelen,zonnebloempitten, pompoenpitten en sesamzaden. Ze verlagen de bloeddruk, maken het bloed minder kleverig [bloedverdunning] en ondersteunen insuline bij het in balans houden van het bloedglucosegehalte, zodat er minder snel naar de zoete hap wordt gegrepen. De meeste mensen krijgen via de consumptie van vlees, zuivel en met plantaardige olie bereide producten voldoende omega-6-vetzuren binnen, en maar weinig omega-3. Daarom adviseert Udo Erasmus om een verhouding van 2 delen omega-3 en 1 deel omega-6 in de voeding na te streven. Een ander gezond vet is omega-9, een enkelvoudig onverzadigd vetzuur dat rijkelijk aanwezig is in ongeraffineerde extra vergine olijfolie. Omega-9 is redelijk goed bestand tegen verhitting, maar als u olijfolie bij de voedselbereiding gebruikt zorg er dan wel voor dat de olie niet gaat spetteren en roken.

Keep them cool !

Meervoudig onverzadigde vetzuren – bestanddelen van zaden, noten en hun olie, rijk aan omega-6- zijn eigenlijk alleen gezond als ze onverhit en ongeraffineerd gebruikt worden. Zonnebloem, walnoot, pompoenpit of sesamolie zijn daarom in hun onbewerkte vorm zeer geschikt als saladedressing. Maar de meervoudig onverzadigde vetzuren die in industrieel vervaardigde kant en klare producten zijn verwerkt, zoals koekjes, pannenkoeken, margarines en allerlei soorten plantaardige olie, vormen geen positieve bijdrage aan uw gezondheid. Veel mensen denken een gezonde keuze te doen door olie en margarine te kopen met het etiket “bevat meervoudig onverzadigde vetzuren”. Niets is minder waar en zoals ik al eerder opmerkte zijn vrijwel alle industrieel bereide olie en vetten door chemische processen ontdaan van hun gezonde ingrediënten. Als uw lichaam over voldoende essentiële vetzuren beschikt is echte, bij voorkeur biologische roomboter ook geschikt om op een lage temperatuur mee te bakken. Boter bevat namelijk vitamine A en butyrinezuur die beide een anti-kankerwerking hebben. Ook kokosvet (in warme landen een olie genoemd omdat het smeltpunt rond 25 graden ligt) is geschikt om in te bakken. De soort verzadigde vetten (middellange keten vetzuren) zijn gezonder dan die in vlees. Ook hier dient men de “extra vierge’ koudgeperste variant te kiezen. Rijstolie met een hoog oryzanolgehalte is ook bijzonder geschikt om in te bakken en kan tevens als basis voor een saladedressing worden gebruikt. Volgens recent onderzoek kan deze olie een gunstige invloed uitoefenen op de cholesterolgehaltes en de bloeddruk.

Gebreksymptomen

Typische gebreksverschijnselen die kunnen wijzen op een tekort aan essentiële vetzuren zijn een droge huid en ogen, gebarsten lippen, het vasthouden van lichaamsvocht, aanhoudende dorst, fysieke en mentale uitputting, stemmingswisselingen, ontstekingsverschijnselen zoals eczeem en artritis, frequent optredende infecties, hooikoorts, allergieën, mentale problemen, geheugenzwakte, leerproblemen en cardiovasculaire aandoeningen. Bij de ouder wordende mens worden dergelijke symptomen al gauw afgedaan met de opmerking “ouderdom komt nu eenmaal met gebreken”, maar wanneer royaal gebruik wordt gemaakt van essentiële vetzuren blijken deze problemen vaak te verdwijnen. En misschien zegt u dan ook wel: cool vet ? Vet cool !

Literatuur:

500 of the most important health tips you ’ill ever need- Hazel Courteney, London, 2009

Feiten over Vetten, Het complete basiswerk over de voedingswaarde van oliën, vetten en cholesterol, Dr. Mary Enig, U.S.A.,2003

Vitale Vetten, Fatale Vetten, Dr. Udo Erasmus, uitg. United Ideaz, Den Haag, 1998

Kokosvet, een bijzonder gezond verzadigd vet; Natuurdiëtisten

Eet vet, wordt slank, Barry Groves, Succesboeken, 2012

Gerelateerd:

About Good and Bad Guys

Olijf, olijf, oh heerlijk lijf !

“Light”, gewogen en te licht bevonden

U bent toch zeker niet “besuikerd”!