Magnesium en muziek

Mijn vrouw en ik zijn dol op muziek. Het is voor ons als het inademen van lucht. We kunnen niet zonder. Hoewel mijn echtgenote in het klassieke repertoire een “alleseter”is, zweeft mijn belangstelling voornamelijk tussen Verdi, Mozart, Beethoven en Wagner. U kunt ons dan ook regelmatig in opera en concertzalen aantreffen. Maar zoals de kenner weet, zijn deze – en andere- componisten niet alleen de schrijvers van oorstrelende vioolmuziek. Ze kunnen ook stevig overweg met koper en slagwerk. Tijdens die vulkanische uitbarstingen van noten betrap ik mij er soms op even niet aan de muziek te denken. Ik vraag mij dan bezorgd af wat dit muzikale geweld met de gehoorzenuw en de rest van het neurologische systeem van de dienstdoende musici doet. Tenslotte zitten die een leven lang “noten te kraken”. Oordoppen zijn voor orkestleden niet toegestaan, en een afspraakje met de dirigent om bij alle uitvoeringen de al te luide passages weg te laten kan op weinig bijval rekenen….

Daisy Bell
Dat mijn bezorgdheid voor al te veel decibellen niet alleen voor de klassieke muziek maar voor alle muziekgenres geldt zal duidelijk zijn. Luide klanken veroorzaken de bekende fysiologische “vlucht of vecht” response, het gevolg van een verhoogde productie van adrenaline door de bijnieren. Een voortdurende stroom harde muziek verwerkt ons lichaam niet en kan het ook niet negeren. Het moet die overdosis geluid eenvoudig verdragen, maar kan dit alleen als het beschikt over voldoende voedingsstoffen, in het bijzonder magnesium. Zoveel is door onderzoek wel duidelijk geworden. Blootstelling aan luide klanken, hoe fraai die ook gecomponeerd zijn en uitgevoerd worden, kunnen er voor zorgen dat ons lichaam via de urine extra magnesium verliest, een proces dat zelfs dagen na een concert nog aanhoudt. En als magnesium door goede voeding en suppletie niet wordt aangevuld, zal al spoedig een tekort ontstaan met als mogelijk gevolg, angst, concentratiestoornissen, depressie, hartafwijkingen, verwardheid, slapeloosheid, hyperventilatie, spierzwakte en trillende handen en voeten. En die kunnen musici nou juist helemaal niet gebruiken. Deze beroepsgroep heeft daarom voldoende redenen om extra magnesium te slikken. Ook vanwege de aanvangsnervositeit en plankenkoorts die elke musicus ervaart,of het nu om klassiek, rock, of jazz gaat.

Propranolol
Toonkunstenaars staan onder voortdurende druk om te presteren. Daarbij moeten zij tijdens een uitvoering ook nog eens hun hartslag en nervositeit binnen de perken zien te houden. Geen wonder dat sommigen hun toevlucht bij drank en drugs of het medicijnkastje zoeken. Propranolol is wat dat laatste betreft vaak een geliefd middel. Het is een zogenaamde beta-blokker, en om het niet al te moeilijk te maken: betablokkers zijn medicijnen die de prikkels op het hart verminderen, waardoor het langzamer slaat. Daarbij wordt het hartminuutvolume verlaagd en het cardiale zuurstofverbruik vermindert. Er treedt dan tevens een bloeddrukverlagend effect op. In Amerika wordt propranolol “the musicians’ underground drug” genoemd, omdat musici er niet graag openlijk voor uitkomen dat ze het gebruiken om de aanvangsnervositeit te verminderen. Dat “underground” slaat ook nog op het oneigenlijke gebruik [ off-label] van propranolol. Want officieël is het niet geregistreerd als middel voor angstbestrijding, maar wordt het voorgeschreven tegen hoge bloeddruk en migraine.

Waarom is propranolol zo interessant voor musici ? Het blokkeert bepaalde fysieke reacties die voortkomen uit angst. Je hart begint sneller te slaan, de handen worden vochtig door overmatig zweten, en de neiging ontstaat om zo snel en zo ver mogelijk van je partituur weg te rennen. Dat is de bekende “vlucht of vechtreactie”, veroorzaakt door een flinke hoeveelheid adrenaline die van de bijnieren naar de spieren wordt gepompt. Maar daar zitten musici niet bepaald op te wachten. Zij hebben innerlijke rust en kalmte nodig, geen trillende [zweet]handen en een bonkend hoofd, zodat ze hun instrument niet behoorlijk kunnen bespelen, of de dirigentenstok kunnen hanteren.

Magnesium
Betablokkers, worden dus voorgeschreven om de hartslag en daarmee de bloeddruk te verlagen, maar een vervelende bijwerking van propranolol is, dat het ook de bronchiën vernauwt. Dat levert dus een extra risico voor astmatici op. Andere bijwerkingen [kunnen] zijn duizeligheid, hartfalen, ijskoude handen en voeten, maag en darmklachten, vermoeidheid, verminderd concentratie en reactievermogen, depressies en verstoring van het slaappatroon [nachtmerries], huidklachten en oogirritaties. Bij een lage dosis zal niet iedereen die verschijnselen ervaren, maar hogere doses kunnen al snel een zekere afhankelijkheid doen ontstaan. Dat eist zijn tol, zeker als musici de gewoonte ontwikkelen om voor elke uitvoering een propranololletje te gaan slikken.

Wat de meeste musici – en niet-musici – niet weten is dat magnesium veel effectiever is in het bestrijden van angstgevoelens en stress. In tegenstelling tot propranolol die eerder een zekere loomheid veroorzaakt, verhoogt magnesium zelfs de energie, die musici juist zo hard nodig hebben.
Ironisch is ook dat propranolol het lichaamsgehalte aan magnesium vermindert door een verhoogde urine-uitscheiding. Men is dan eigenlijk nog verder van huis. Een ander voordeel is dat magnesium de melkzuurstapeling in de spieren afremt. Zoals u wellicht weet ontstaat dit afvalproduct na urenlang intensief spiergebruik. Repeterende arm en vingerbewegingen zijn er ook de oorzaak van dat er beschadigingen in spier en peesweefsel ontstaan. Magnesium kan die schade beperken. Goed nieuws dus voor dirigenten, violisten en gitaristen. Musici doen er daarom goed aan 2 x daags 800 mg magnesiumaspartaat (bevat 160mg magnesium) of 2 x daags 200 mg magnesiumglycinaat of citraat te slikken en die dosering te verhogen op een concertdag.

Interessant is ook wat Engelbert Valstar, arts/bioloog, in het Tijdschrift voor Orthomoleculaire Geneeskunde [ augustus 2011] schrijft”:

“Magnesium in een dosering van 167 mg [in aspartaat-vorm] blijkt in een gecontroleerd-gerandomiseerd onderzoek bij militaire recruten gehoorverlies door lawaai tegen te gaan. Voorts blijkt magnesium in vergelijking met een placebo bij mensen die een plotselinge vermindering van het gehoor hadden, het gehoor weer te kunnen verbeteren.”

Hij raadt mensen die regelmatig met geluidsoverlast te maken hebben daarom het gebruik van extra magnesium [200 mg] aan.

Muziek maken is topsport. Daarom dienen toonkunstenaars een uitgebalanceerd dieet te volgen- waarbij walnoten en amandelen als rijke magnesiumbronnen gelden]- om er ook voor te zorgen dat er geen hypoglycemie ontstaat. Een te laag bloedsuikergehalte kan ook angst in de hand werken. Zwemmen, wandelen en andere vormen van lichaamsbeweging zijn manieren om te ontspannen en overmatige adrenalineproductie aan banden te leggen. En dames en heren musici, mag ik nog iets zeggen ? Mocht u een gewoontegebruiker van propranolol zijn [geworden] ,bespreek dan met uw arts hoe u dat op verstandige wijze kunt afbouwen, en verhoog vooral uw magnesiuminname.
Want muziek moet blijven ! Wij kunnen niet zonder. Het is een absolute levensbehoefte. De volgende keer dat ik u in het Amsterdams Concertgebouw of de Haagse Dr. Anton Philipszaal tref, zal ik dan ook al mijn moed bijeenrapen, op mijn zitplaats gaan staan en luid roepen: “Jongens, denk aan je magnesium !” Nee, weest u niet bang, ik doe dit tussen het adagio en het allegro……

Literatuur:

The Magnesium Miracle by Dr. Carolyn Dean, New York, 2007

Farmacotherapeutisch Kompas, 2011