About good and bad guys

Al tientallen jaren zijn dokters van mening dat cholesterol en triglyceriden [bloedvetten] de grote boosdoeners zijn, als het gaat om de echte oorzaken van hart en vaatziekten. Hun theorie is dat mensen die er jarenlang een slecht, d.w.z. vetrijk dieet op na houden feitelijk met mes en vork hun eigen graf graven. Wie zo eet zorgt voor dichtgeslibte aderen, hoge bloeddruk en een hartaanval, tenminste, als er niet snel medicatie volgt met statines [cholesterolverlagende medicijnen].

Onderzoeken die een verband lijken te bevestigen tussen hoog cholesterol en hartproblemen wakkeren de paniek nog verder aan.

LDL, HDL, weet ik het nog wel ?

Toen de bezorgdheid nog verder toenam begonnen de H.H. medici met een bijna religieus fanatisme  te verkondigen dat een totaalcholesterol in het bloed nimmer boven de 5 mmol/L uit mocht stijgen [nu streeft men naar nog lagere waarden]. Campagnes werden opgezet om het publiek bewust te maken van de verschillen tussen z.g. LDL [slecht !] en HDL-cholesterol [goed !] De schrik sloeg ons om het hart toen ons duidelijk werd gemaakt dat een hoog LDL-cholesterol  en een laag HDL-cholesterol weinig goeds voor de toekomst voorspelde. We liepen de deuren van apotheken plat om ons te verzekeren van die levensreddende cholesterolverlagende statines.

Maar iets in dit verhaal klopte niet. De helft van alle hartaanvallen kwam voor bij mensen met normale cholesterolwaarden ! Om nog duidelijker te zijn: bij de helft van de mensen met coronaire vaatproblemen gaat het helemaal niet om de traditioneel geachte risicofactoren.

Om achter de werkelijke oorzaak van hart en vaatproblemen te komen volgde daarom een hele serie onderzoeken. Er verschenen indrukwekkende wetenschappelijke rapporten over zaken als totaal-cholesterol, verhoogd LDL-cholesterol, laag HDL-cholesterol, homocysteïne. fibrinogeen, oxidatieve stress, verhoogde CRP waarden, ontsteking, weinig lichaamsbeweging, diabetes, vetzucht, infecties, stress, etc. En wat bleek ? Cholesterol is een onontbeerlijke factor als het gaat om reparatie aan beschadigde vaatwanden. Om zo te zeggen: een good guy,want u kunt niet zonder.

Cholesterol, oorzaak of gevolg ?

Het endotheel- dat is de binnenbekleding van de vaatwand- kan door verschillende oorzaken beschadigd raken. Als reactie op die verwonding vormen witte bloedcellen [monocytes] en bloedplaatjes plus een heel klein beetje cholesterol op de aangedane vaatwand een “korstje” om “het gat” af te dichten. Denkt u maar aan een beschadigde wand in uw mooie woonkamer. Om zo’n muur weer gaaf te krijgen, gebruikt u gips of alabastine.

Dat “korstje” kan na verloop van tijd echter door verdere aanslibbing van vetdeeltjes etc. zodanig gaan groeien dat het bloedvat vernauwt raakt en het bloed er steeds moeilijker door heen kan. Gaat dit proces vele jaren door dan kan de vaatwand verharden.We spreken dan van atherosclerose [aderverkalking] en dat kan leiden tot trombose, waarbij de patiënt, als het om de kransslagaders gaat, last krijgt van een drukkend gevoel op de borst of erger :een hartinfarct. Raken de slagaders in de hersenen verhard dan kunnen ze verstoppen met het risico op een beroerte.

Cholesterol is dus niet de oorzaak van atherosclerose. Samen met de witte bloedcellen maakt het juist deel uit van een noodzakelijk reparatieproces.

De echte oorzaak zijn de gevolgen van een verkeerde leef en eetstijl, waarbij een tekort ontstaat aan uiterst belangrijke nutriënten, zoals vitamine D, E, C , K2, B-complex, selenium en magnesium, waardoor de binnenwanden van de aderen chronisch ontstoken en beschadigd raken en er cholesterol geproduceerd wordt.
Daardoor ontstaan aan de binnenwand van de vaten cellulaire woekeringen in combinatie met bindweefselverdikkingen. Volgens prof. dr. M. Kaltenbach, cardioloog in Frankfurt [Duitsland] beloopt het vetbestanddeel van deze veranderingen maximaal 5% en dat van cholesterol minder dan 1 %, een verwaarloosbaar percentage ! Wie daarom met alle geweld van zijn cholesterol af wil, kan ook net zo goed zijn witte bloedcellen om zeep helpen ! Onzinnig, want we weten dat we zonder witte bloedcellen niet kunnen [over]leven ! Maar zonder cholesterol kunnen we ook niet. Deze wasachtige substantie bevindt zich niet alleen in ons bloed, maar maakt deel uit van elke cel in ons lichaam, waar het de uiterst belangrijke membramen ondersteunt en noodzakelijk is voor de vorming van hormonen, galzuren en vitamine D. Cholesterol speelt ook een belangrijke rol bij het behoud van het geheugen en is van vitaal belang voor de instandhouding van het neurologisch systeem.

Dr. Ron Rosedale, specialist voor stofwisselingsziektes en diabetes zegt het zo:” Zonder cholesterol is leven onmogelijk. Dat geeft aan dat cholesterol van zichzelf nooit slecht kan zijn. Feitelijk is cholesterol een van onze beste vrienden. We zouden niet kunnen leven zonder cholesterol. Het is dan ook geen wonder dat een te drastische cholesterolverlaging gezondheidsrisico’s meebrengt. Het is tenslotte de voorloper van steroïde hormonen. Ons lichaam kan geen oestrogeen, testosteron, cortisol en al die andere hormonen maken zonder cholesterol. Het zou daarom veel slimmer zijn om de werkelijke oorzaak van hart en vaatziekten op te sporen – de reden waarom de bloedvaten ernstig beschadigd raken en daardoor chronisch gaan ontsteken.”

Ontsteking

Wat zijn enkele oorzaken die kunnen leiden tot ontstekingen met celbeschadiging ?

Bepaalde vetten uit onze voeding, zoals teveel omega  6- vetzuren, veroorzaken ontstekingen. Weefselbeschadigingen, infectie, vaatvernauwing, giftige substanties en de tand des tijds die onophoudelijk aan ons lichaam knaagt leiden tot ontstekingsreacties. De schade die daaruit voorvloeit leidt in de regel tot vaatvernauwing. Het gebied waar de ontsteking zich bevindt wordt dan warm, rood en zwelt op. De ontstekingsbevorderende hormonen de prostaglandinen – aangeduid met PG-2- geven een seintje aan de witte bloedcellen om de afvalresten van de celbeschadigingen op te ruimen. Nadat ze hun werk gedaan hebben komt het gezonde weefsel dat zich rond de beschadiging bevindt in actie door anti –ontstekingsprostaglandinen –de PG-1 en PG-3 genaamd- te produceren om  PG-2 te bestrijden. Is de strijd gewonnen dan geven de witte bloedcellen het signaal aan de eiwitsplitsende enzymen: de kust is veilig ! Is alle ontstekingsafval uit het lichaam verdwenen dan kan het lichaam beginnen zichzelf te repareren zoals hierboven uiteengezet.

Het evenwicht tussen ontsteking, afbraak en reparatie is een constant mechanisme dat voortdurend wordt bewaakt. Maar zodra dit proces uit balans raakt ontstaat er een situatie waarbij het lichaam in een chronische staat van ontsteking raakt.

Ontsteking als afweerreactie wordt grotendeels gereguleerd door de prostaglandinen. Als we deze uiterst belangrijke hormonen in hun functie kunnen ondersteunen door te voorkomen dat ze overwerkt raken, dan kan ons lichaam gezond oud worden, en worden de PG’s alleen aangesproken als ze nodig zijn voor het herstellen van weefselschade. Dat kunnen we o.a. doen door voor de juiste vetten in ons dieet te kiezen en de minder goede te vermijden. Daarom even iets over lipiden.

Lipiden

Lipiden zijn substanties, die niet in water oplosbaar zijn. Daarbij zijn inbegrepen: vetten, oliën en z.g. fosfolipiden, zoals lecithine. Vetten zijn opgebouwd uit vetzuren. De voornaamste typen vetzuren zijn:

a.Verzadigde vetzuren. Ze worden gevonden in boter, kokosolie, eieren, vlees en kaas. Verzadigd vet bestaat uit lange ketens van moleculen die dicht op elkaar gepakt zitten. Bij kamertemperatuur zijn ze vast van structuur.

b. Enkelvoudig onverzadigde vetzuren . Amandelen zijn er rijk aan, maar ook avocado’s, canola-olie, haver, pindaolie en olijfolie. Enkelvoudig onverzadigde vetzuren zijn doorgaans vloeibaar bij kamertemperatuur, maar worden stijver van structuur en troebel als ze in de koelkast worden bewaard. Hun moleculaire keten vertoont één kromming, en dat maakt ze daardoor vloeibaarder dan de verzadigde vetzuren.

c. Meervoudig onverzadigde vetzuren komen o.a. voor in vis, haver, maïs, lijnzaad, borageolie, sesam, zonnebloem, saffloer en tarwekiemen. Deze vetzuren hebben meerdere krommingen in hun moleculaire keten, waardoor oliën met een hoog gehalte aan dit vetzuur ook zacht en vloeibaar zijn. Via deze producten krijgen we de z.g. essentiële vetzuren omega-3 en omega-6 binnen. De reden dat ze essentieel worden genoemd heeft te maken met het feit dat ons lichaam ze niet zelf kan maken; we moeten ze binnen krijgen via onze voeding. Omega-6 is een bestanddeel van zuivere plantaardige oliën, zoals zonnebloemolie, saffloerolie en maisolie en omega-3 wordt niet alleen gevonden in lijnzaadolie, sojabonen en walnoten, maar ook in sommige donkergroen gekleurde groenten. Voeding met omega-3-vetzuren zoals vette vis, is ook rijk aan eicosapentaeenzuur [EPA] en docosahexaeenzuur [DHA]. Vooral EPA speelt een belangrijke rol bij het verminderen van ontstekingen. Deze essentiële vetzuren vormen de bouwstenen voor de prostaglandinen.

Prostaglandinen en ontsteking

Er bestaan zo’n 30 verschillende soorten prostaglandinen. Deze hormonen zijn dus verantwoordelijk voor de regulering van het ontstekingsproces. De PG-2’s veroorzaken ontsteking; PG-1 en PG-3 verminderen ontsteking. Het ontstekingsbevorderende hormoon PG-2 wordt gemaakt -door omega-6- uit een substantie die arachidonzuur wordt genoemd. Dit zuur maakt de bloedplaatjes plakkeriger waardoor bloedstolsels kunnen ontstaan. Tevens versterkt het de zoutopname in de nieren, wat hoge bloeddruk tot gevolg kan hebben. Verder stimuleert het de productie van ontstekingsbevorderende stoffen, zoals de leukotriënen [o.a. verantwoordelijk voor allergische reacties], thromboxanen en prostacyclinen.

Arachidonzuur zit in maïs en saffloer en andere plantaardige oliën. Ook wordt een deel van de linolzuur – een ander omega-6 vetzuur – in het lichaam omgezet in arachidonzuur. Hoewel arachidonzuur van nature niet in hoge concentraties in vlees voorkomt, wordt mais wel gebruikt als veevoeder. Daardoor bevat ons vlees en onze zuivelproducten een flinke hoeveelheid arachidonzuur. Verschillende onderzoeken tonen daarom aan dat hoe meer dierlijke vetten een mens eet, des te meer van het  arachidonzuur zich in het bloed en de celmembranen bevindt. Een chronische toestand van laaggradige ontsteking is dan het gevolg. Dat is ook het geval wanneer iemand veel kant en klaar geraffineerd voedsel eet dat bereid is met vetten uit de PG-2 groep.

Visolie en PG-3

Een dieet met veel visolie daarentegen vermindert sterk de ontsteking en ontstekingsbevorderende stoffen. Dat komt omdat omega-3 niet alleen anti-ontstekings PG-3 produceert, maar ook voorkomt dat omega-6 wordt omgezet in arachidonzuur. Het is interessant dat bevolkingsgroepen die van de jacht leven een consumptieverhouding omega-6/omega-3 hebben van 1:1 tot 1:5. De stadsmens heeft dit verandert in een verhouding van 12:1. We krijgen dus te veel omega-6 met ons voedsel binnen, waardoor een ernstig lichaamstekort aan omega-3 ontstaat. Japanners doen het wat dit betreft veel beter.[zie over ideale verhouding vetzuren ook] Zij hanteren een verhouding omega-6/omega-3 van 1,5:1. Ze leven dan ook gemiddeld veel langer dan wij en hebben het laagste percentage aan cardiovasculaire problemen. Het moge duidelijk zijn dat de manier waarop wij eten van grote invloed is op de ontstekingsreacties van ons lichaam ! Steeds meer mensen zijn [veel] te dik en dragen te veel vet – dat merendeels uit arachidonzuur bestaat- met zich mee. Geen wonder dat atherosclerose, artritis en andere ontstekingsziekten hand over hand toenemen.

Voorkomen altijd beter dan genezen.

Als het gaat om het voorkomen van hart en vaatproblemen, dan is het duidelijk dat de juiste voedsekeuze van cruciaal belang is, ja het kan letterlijk levensreddend zijn. Daarom zijn de volgende maatregelen een serieuze overweging waard:

1. Eet minder vlees, zuivel en met plantaardige olie bereide producten. Ons vee wordt voornamelijk gevoed met graanproducten die teveel omega-6 vetzuren bevatten. Als u toch wat vlees en melk wilt gebruiken, kies dan voor biologisch. Ze zijn afkomstig van vee dat vrij in de natuur leeft en zich voornamelijk voedt door gras te eten. Bereid uw voedsel met olijfolie extra vergine, niet met zonnebloemolie etc.
2. Gebruik meer omega-3 vetzuren. Ze helpen tegen een verhoogde bloeddruk, verminderen de plakkerigheid van bloedplaatjes waardoor minder snel stolsels ontstaan, gaan hartaritmieën  tegen en verlagen zodoende het risico op een beroerte of hartaanval.
   Drie keer in de week vette vis op het menu [zalm, tonijn, paling, makreel, haring, sardines] of het gebruik van kwalitatief goede visoliecapsules is een absolute aanrader.
3. Vermijd transvetten. Dat kan een uitdaging zijn, want veel voorbewerkt voedsel [frites, koekjes, gebak, chips, etc.] bevat deze uiterst ongezonde vetten. Als u reeds hartproblemen heeft, of last van hoge bloeddruk of ontstekings- gerelateerde ziekten als artritis, colitis ,allergieën enz., zorg er dan voor dat u transvetten mijdt als de pest !
4. Let op uw gewicht. Ontstekingsbevorderende PG-2 wordt opgeslagen in lichaamsvet. Als u te zwaar bent, is dat een extra reden om van die extra pondjes af te komen. U bent wat u eet. Dat verneemt u ongetwijfeld niet voor de eerste keer, maar hebt u vermoedelijk nooit stil gestaan bij de werkelijke oorzaak van hart en vaatproblemen. Dat is dus NIET uw cholesterol ! Het is wat u middels uw voedsel zelf in uw aderen stopt.
5. Zorg er daarom voor dat uw hoofdmaaltijd voor 1/3 bestaat uit rauwkost, en doe u tegoed aan veel gekleurde groenten en fruit, maar ook noten zoals amandelen, walnoten etc.. Eet Mediterraan-plus zegt dr. Gert Schuitemaker en gebruik daarom naast goede voeding dagelijks een orthomoleculaire multi die belangrijke vitaminen en mineralen bevat. Zo voorkomt u dat er tekorten ontstaan en behoud u gezonde vaatwanden. Daar hoort een vitamine C tablet bij- 2 tot 3 x daags 1000mg [niet time-released]. Van vitamine D3 en vitamine E kunt u daarnaast gerust iets extra’s gebruiken.

Als u deze adviezen opvolgt, dan bent u een heel eind op weg om een duidelijk onderscheid te maken tussen de nutritionele good en de bad guys !

Referentie’s:
Heartdisease, what your doctor won’t tell you – Dr.Rodger H. Murphee, 2008, Indianapolis, U.S.A
De Cholesterolleugen- prof. dr. Walter Hartenbach-Ankh Hermes-2005
The Cholesterolmyths – dr. Uffe Ravnskov-New Trends Publishing-2003
De Cholesterolhype – dr. Malcolm Kendrick-Veen Magazines 2008
Feiten met Vetten – dr. Mary Enig-Publishing the Good-2003

Vitamin D deficiency and the risk of cardiovascular disease – dr. T.J. Wang et al, Circulation 2008;117(4):503-11
Het Gouden Boekje voor het Hart, Dr. Gert  Schuitemaker, 2010, Gendringen – www.ortho.nl
www.thincs.org
“The Great Cholesterol Myth“- Dr. Jonny Bowden and Dr. Stephen Sinatra, 2012 Fair Wings Press, U.S.A