In een oude Italiaanse reclamefolder stond: “Olijfolie is een veilige bescherming van de vitaliteit en gezondheid van de mens, want elke machine die perfect moet functioneren, moet goed worden gesmeerd- en dit geldt in het bijzonder voor de mens !”
Nu hebben Italiaanse schrijvers van reclamefolders over olijfolie wel meer de neiging zich lyrisch uit te laten over de producten uit de mediterrane keuken. Een beetje overdreven ? Niet altijd en zeker niet als het om olijven en olijfolie gaat ! Ik zal u dadelijk vertellen waarom.
Heilige boom
Voor de oude Grieken was de olijfboom heilig. Wie het in zijn hoofd haalde hem om te hakken kreeg meteen de doodstraf. Was er een zoon geboren dan werd de deur van het geboortehuis versierd met een olijftak.
De overwinnaar bij de Olympische spelen kreeg als beloning een krans van olijftakken op het hoofd en een kruik olijfolie in de hand gedrukt. Voor sporters in die dagen had olijfolie sowieso een belangrijke functie. Als gezonde ‘doping’ in hun atletendieet en uitwendig om de huid in te wrijven en daarmee zon en kou te weren. De Romeinse godin Minerva gold als beschermheilige van de olijfboom. Als je geen trek had in de Romeinse dienstplicht [ ’teken toch bij, zeiden ze’] dan kon je daar onderuit komen door een wettelijk voorgeschreven aantal olijfbomen te planten. Rare jongens die Romeinen ?
Levenselixer
Plinius, de Romeinse natuuronderzoeker, schreef dat er twee vloeistoffen bestaan die weldadig waren voor het menselijk lichaam: wijn voor inwendig gebruik en olijfolie voor de buitenkant. Die laatste vond hij de belangrijkste. Hij heeft er zelf niet lang van kunnen genieten, want hij kwam in het jaar 79 tijdens de uitbarsting van de Vesuvius om het leven.
Voor de Ouden heeft olijfolie altijd een bijzondere plaats in de geneeskunde ingenomen. Het werd toegepast bij ontstekingen, maagkwalen, buikkrampen, tandvleesbloedingen, spierpijn, diarree, galziekten,huidziekten, menstruatieklachten, enz.. Of het gebruik van olijfolie nou in AL die gevallen voor 100 % geholpen heeft kan natuurlijk betwijfeld worden. Toch is het interessant wat de Duitse auteur en Italofiel Regina Rosenfelder in haar boek[ Lebenselixier Olivenöl- das heilende Geschenk der Gõtter – München 1999] opmerkt:
Olijfolie speelt al eeuwenlang een belangrijke rol in de voeding en de gezondheid van de mens. Jammer genoeg hebben we dat hier in West-Europa veel te lang onderschat. Hiervoor betalen we nu de rekening. Steeds vaker worden we geconfronteerd met ziekten die verband houden met onze voeding, waarbij het hartinfarct op de eerste plaats staat. Met olijfolie kunnen we ziekten voorkomen. Laten we eindelijk gebruik maken van de wetenschappelijk aangetoonde inzichten van hedendaagse voedingskundigen en medici. Vooral nu, in onze tijd vol milieuvervuiling en een toenemend aantal welvaartsziekten, is olijfolie een natuurlijk levenselixer en een natuurlijk medicijn”
Verhoogd cholesterol
Geprikkeld door het optimisme van Regina Rosenfelder over de heilzame werking van olijfolie ben ik eens in de voedingsliteratuur gedoken. En ik moet toegeven, er is inderdaad veel goeds te melden. Zo heeft een Spaans onderzoek uitgewezen dat dagelijks gebruik van twee eetlepels olijfolie van de koude persing -“extra vergine”- een gunstige invloed heeft op het cholesterolgehalte. Al na één week wordt de oxidatie van LDL-cholesterol vertraagd en stijgen de bloedspiegels van de antioxidanten vitamine E en de polyfenolen. Naast de toename van het antioxidantengehalte en de vertraagde vorming van oxycholesterol, trad er bovendien een stijging van de oliezuurconcentratie op. Naast vitamine E en de polyfenolen is oliezuur het belangrijkste bestanddeel van olijfolie. Nu moet ik er wel even bij vertellen dat zo’n 80 wetenschappers, artsen en cardiologen [www.thincs.org] vinden dat cholesterol helemaal niet zo’n dominante rol speelt bij de ontwikkeling van hart en vaatziekten, maar het probleem veeleer ligt in chronische stress, roken, hoge bloeddruk, vetzucht, diabetes en een gebrek aan bepaalde vitale voedingsstoffen, zoals vitamines uit de B-groep, vitamines D en C en foliumzuur, factoren die kunnen leiden tot een chronische ontsteking en verdikking van de vaatwanden. [zie o.a. Die Cholesterinlüge-das Märchen vom bösen Cholesterin – München 2003 door prof.dr. Walter Hartenbach, hoogleraar cardiologie en hart en vaatchirurg in het ziekenhuis van Wiesbaden]
Ik ben sterk geneigd die 80 wetenschappers op dit punt te geloven.
[European Journal of Clinical Nutrition 2002;56:114-120]
Ontstekingsremmer
De stof oleocanthal in olijfolie van de eerste persing blijkt hetzelfde te werken als ibuprofen. Dat is de conclusie van Amerikaanse onderzoekers. Dr. Gary Beauchamp merkte dat olijfolie een zelfde irritatie achter in de keel opwekt als ibuprofen. Met zijn onderzoeksgroep vonden ze een nog onbekende stof in de vers geperste olijfolie die ze oleocanthal noemden. Hoe meer van deze stof in de olie zat, hoe sterker het bijtende gevoel achter in de keel. Net zoals ibuprofen bleek het ook een remmer te zijn van het enzym cyclo-oxygenase, die substanties uit voedingsmiddelen omzet in ontstekingsbevorderende stoffen [prostaglandines]. Hoe groter de hoeveelheid olijfolie, hoe sterker de remming. De onderzoekers hadden berekend dat 50g olijfolie gelijk is aan ongeveer 10% van de dosering ibuprofen die nodig is om pijnstilling bij volwassenen te geven. Die ontstekingsremmende eigenschap van olijfolie verklaart mede waarom het mediterrane dieet zo goed is voor het hart. [ Nature 2005;437(7055):45-46]
Naar aanleiding van deze bevinding voerden wetenschappers een dubbelblind onderzoek uit. Daaruit bleek dat 50ml onverhitte ‘extra virgine’ olijfolie per dag ontstekingsstoffen in het bloed (CRP en interleukine-6)verlagen. Die ontstekingsstoffen spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van atherosclerose.De gezonde bestanddelen van olijfolie verlagen die ontstekingsbevorderende substanties bij mensen met cardiovasculaire aandoeningen. De bloedplaatsjesaggregatie werd overigens niet beïnvloed. [European Journal of Clinical Nutrition (2008) 62, 570?574]
Kanker
Oliezuur in olijfolie lijkt ook kankerpreventieve eigenschappen te hebben. Onderzoekers berichtten in 1995 over de hogere inname -dagelijks tot 80 gram – van olijfolie door Griekse vrouwen en het minder voorkomen van borstkanker. Volgens Dr. Javier Menendez van de Northwestern University in Chicago blokkeert oliezuur de activiteit van een bepaald gen -HER-2/neu- dat bij 30% van de borstkankerpatiënten wordt gevonden. Borstkankerpatiënten met HER-2/neu-positieve tumoren lijden aan een agressieve vorm van de ziekte en hebben een slechte prognose. In proeven met celkweken van borstkankercellen verminderde de toevoeging van oliezuur de activiteit van dit belangrijkste gen voor borstkanker.
Menendez zegt er wel bij dat de resultaten veelbelovend zijn, maar dat meer onderzoek noodzakelijk is. [ Annals Oncology 2005 Jan 10]
Jeuk
Patiënten met een chronische leveraandoening lijden vaak onder een hardnekkige vorm van jeuk.
Duitse artsen hebben goede ervaringen opgedaan met het smeren van lauw-warme olijfolie op de jeukende plekken. Ook speciaal gemaakte olijfoliecréme bleek hier van nut. De meeste patiënten rapporteerden althans tijdelijk een duidelijke vermindering van de jeukklachten
[Ortho- april 2008]
Maagzweren
Polyfenolen uit olijfolie bleken in het laboratorium een remmende werking te ontplooien tegen verschillende stammen van de maagzweer-veroorzakende bacterie Helicobacter pylori.
Ook werd aangetoond dat de polyfenolen in een zure omgeving langdurig hun stabiliteit behouden. Als deze onderzoeksresultaten bij mensen worden bevestigd, zou olijfolie van extra virgine kwaliteit interessante mogelijkheden kunnen bieden bij de bestrijding van Helicobacter pylori. Dit is des te meer van belang omdat diverse stammen van deze bacterie al resistent zijn tegen farmaceutische antibiotica. [Journal of Agricultural and Food Chemistry 55(3);680-686,7 febr.2007]
Olio come un pazzo !
Mag ik u een goede raad geven ? Loop naar uw koelkast en verwijder alle in laboratoria vervaardigde dieetbotertjes uit uw huis en vervang die voor een fles olijfolie van goede kwaliteit. De bovenstaande rapporten – en er zijn er nog veel meer ! – spreken duidelijke taal: olijfolie moet gewoon een dagelijks deel van onze voedselbereiding worden ! Lopen wij in Nederland wat dit betreft een beetje achter ?
“Aceto come un avaro, sale come un saggio, olio come un pazzo”, luidt een Italiaans spreekwoord.
Vertaald zegt het: gebruik azijn als een vrek, zout als een wijze en olie als een gek !
Regina Rosenfelder heeft gelijk: het kan nauwelijks duidelijker worden gezegd dat olijfolie een levenselixer en medicijn tegelijk is en absoluut noodzakelijk voor de instandhouding van onze gezondheid !
En die Romeinen ? Nee die waren zo raar nog niet.
Anthon de Bont
Gerelateerde artikelen: Komt een man bij de dokter… en Arme Drusus Caesar!
Delen.
Kan best zijn dat olijfolie een gunstig werking op het lichaam heeft. Maar mijn vraag is : Wat doet het met het lichaamsgewicht? Wordt men er niet dikker van?
Ivan, het zou te ver voeren om allerlei biochemische lichaamsprocessen te beschrijven die te maken hebben met de verbranding van vet, maar neem voorlopig van mij aan: olijfolie maakt bij normaal gebruik beslist NIET vet !
De grootste gevaren van overgewicht moeten worden gezocht in het overmatig gebruik van koolhydraten [suiker, suikerproducten zoals koek en gebak, maar ook aardappelen, brood, pasta’s etc.] Dr. Mary Enig, een absolute specialiste op het gebied van vetmetabolisme, heeft over olijf [ en vrijwel alle andere] olie een schitterend werk geschreven, getiteld “Feiten over Vetten”. Daarin helpt zij heel wat misverstanden over het gebruik van vet en de relatie tot onze gezondheid uit de wereld. O.a. ook dat dit een negatieve uitwerking op het cholesterolgehalte zou hebben. Een aanrader !
gr. Anthon
En het is nog lekker ook. Wij gebruiken vaak olijf olie , voor bakken en dressing.
Ook olijfen eten we graag bij de pasta.
Inderdaad kun je alles bakken in extra virgin olijfolie en gebruiken voor de huid!. In de echte kun je makkelijk bakken en koken en kun je eigenlijk zo op je huid smeren. Vaak zie je dat extra virgin verkocht wordt als puur, maar let op dat er ook veel gemengde olijfolien op de markt zijn. Je herkend echte extra virgin olijfolie aan de “vlokkerigheid”als de olie onder 8 graden komt. Dan gaan de bestanddelen wat “klonteren”. Dit betekent dat je de echte en pure extra virgin olijfolie hebt. Als deze helder blijft dan is deze absoluut vermengd en is niet aan te raden om in te bakken of in salades te gebruiken. Meestal zitten er dan teveel residuen (andere stoffen, vervuiling) in, die het vlokken tegengaan. Dus de tip van de vakman, vraag als je olijfolie koopt bij welke temperatuur deze gaat vlokken. Als er geen antwoord komt of dat gebeurt niet , dan weet je dat je niet de echte extra virgin olijfolie koopt!
Andreas Van Beek
Olijfolie Manolakis