XOCOATL

19 januari, 2009

Bij het lezen van bovenstaand opschrift dacht u wellicht dat het toetsenbord van mijn computertje haperde. Of dat ik de grip op de Nederlandse taal heb verloren. Maakt u zich geen zorgen; geen van beide is het geval. Xocoatl is de benaming die de Azteken gaven aan een bruin brouwsel dat volgens hen kracht en gezondheid schonk. Het werd gemaakt van fijngemalen en gekookte pitten van de vrucht van de cacaoboom. Toen de Spaanse kolonisten in de 16^de eeuw in Mexico aan land kwamen en er een slokje van namen vonden zij het te bitter.

Daarom deden ze er een schepje suiker bij, en noemden het chocolatl. De Spanjaarden vernamen van koning Montecuzoma dat de pitten van de vrucht van de cacaoboom uit het paradijs waren meegenomen en in zijn tuin waren geplant. Door het drankje te drinken kreeg men niet alleen kracht en energie, zo beweerde hij, maar werd ook het afnemend seksuele vermogen nieuw leven ingeblazen.

Een hele uitkomst, want zijne majesteit had vele vrouwen….Ook zou het brouwsel uitstekend zijn voor het hart. De vraag is nu: wat is daar na al die eeuwen van waar gebleken, en wat wist de Azteekse koning toen niet wat wij nu wel weten ? Dit:cacao staat bol van de flavonoïden. Wat dat zijn ?

Flavonoïden

Flavonoïden zijn stofjes die veelvuldig in het plantenrijk voorkomen (men schat zo’n 5000 !) en het “roestproces” in het menselijk lichaam helpen vertragen (antioxidanten).
Kruiden, groente en fruit zoals druiven, appels, uien, rode klaver, thee, broccoli, soja, rode wijn, groene thee etc. zijn rijk aan flavonoïden. Maar wat te zeggen van cacao ?

Aan de Universiteit van California werd in samenwerking met snoepfabrikant Mars (belangen ?) de werking van cacao-extracten in de kransslagaders bij konijnen onderzocht. Daarbij bleek dat de flavonoïden in cacao niet alleen beschadigingen aan de bloedvatwand kunnen voorkomen, maar ook de bloedstroom vergemakkelijken en de bloeddruk op een gezond niveau houden
Volgens het tijdschrift Archives of Internal Medicine gaat een dagelijkse consumptie van voedingsmiddelen met cacao in het algemeen gepaard met een lagere bloeddruk en een lager risico van sterfte aan hart en vaatziekten. Dat concluderen wetenschappers op basis van resultaten van het langlopende Zutphense onderzoek. Van 1985 tot ongeveer 2000 zijn 470 mannen van 65 jaar en ouder gevolgd, waarbij informatie werd verzameld over een groot aantal risicofactoren voor hart en vaatziekten. In die periode is elke 5 jaar uitgebreide informatie bijeengebracht over voeding en leefstijl. Eerder onderzoek had al aangetoond dat cacao de elasticiteit van bloedvaten verhoogt.

Bloedverdunner

Nu wordt mijn mailbox dagelijks gevuld met voedingswetenschappelijk en medisch-farmaceutisch nieuws, waarvan ik het meeste na oppervlakkige lezing in het verwijderbakje deponeer, maar uit Engeland kwam in mei 2007 een wel heel bijzonder berichtje met de kop “Dark chocolate acts as aspirin !” Dat is zeker goed nieuws, want aspirine (acetylsalicylzuur) wordt door artsen vaak voorgeschreven als bloedplaatjes te kleverig worden en daardoor neigen tot propvorming met het risico op een hartinfarct of beroerte. Aspirine gaat dat plakken tegen, en werkt dan als bloedverdunner. Overigens een onjuiste benaming, want het bloed wordt niet dunner, maar minder kleverig. Pure chocola nu schijnt bij matig gebruik een zelfde soort werking te hebben. Wetenschappers van de John Hopkins Universiteit doen dan ook de stoutmoedige bewering dat bij gebruik van een paar blokjes pure chocola per dag in sommige gevallen het risico op een hartaanval zelfs met bijna 50% kan worden verminderd.

Smaakvol onderzoek

De Journal of the American College of Nutrition vermeldt dat in 2004 21 vrijwilligers aan een bijzonder onderzoek werden onderworpen. Ze kregen allen dagelijks 45 ( ! ) gram donkere chocolade. Elf personen uit de groep kregen chocola met een hoog flavonoïdengehalte. De andere tien deelnemers kregen chocola die minder flavonoïden bevatte.

Na twee weken werd de doorbloeding in de slagaderen van de bovenarm gemeten. De endotheelfunctie (endotheel is de binnenbekleding van de bloedvaten) was in de eerste groep duidelijk verbeterd ten opzichte van de tweede groep; de bloedvatverwijding was toegenomen, alsook de doorbloeding. De vrijwilligers uit groep twee ondervonden slechts een lichte verbetering hiervan.

Hoe donkerder de chocola, des te beter werkt het. Het nuttigen van melkchocola is weliswaar een zoete sensatie, maar heeft als gezondheidsmaatregel weinig zin.

Witte chocola of de toevoeging van allerlei suikerrijke extraatjes evenmin. Daarom vraag ik altijd aan mijn vrouw bij de boodschappen een paar plakken extra pure chocola mee te nemen met een gemiddeld cacaogehalte van zo’n 70 tot 80 %. Wat nu te doen ?

Uw voorraadkast vullen met kilo’s pure chocola ? Nee, niet doen. Chocolade repen bevatten naast cacao ook suiker en verzadigde vetten. Hoewel er in de kringen van voedingswetenschappers verschillend gedacht wordt over de vraag of verzadigde vetten nu wel of niet schadelijk zijn voor de gezondheid, schuilt het geheim van chocolaconsumptie net als wijn in dit sleutelwoord: matigheid.

Kleine hoeveelheden helpen het risico op hart en vaatziekten te verkleinen, maar met een teveel moet je oppassen. Snoep dus verstandig, eet in elk geval een appel (en ander fruit) en neem geregeld een stukje extra pure chocola. Wedden dat uw hartje er sneller ( en vooral regelmatiger) van gaat kloppen ?!

Edit 25 oktober 2009: The Journal of Internal Medicine [266(3):248-257,2009] meldt dat mensen die regelmatig chocolade eten significant minder risico lopen om na het doormaken van een hartinfarct als gevolg van een hartaandoening te overlijden dan mensen die nooit chocolade eten.
Het onderzoek werd uitgevoerd in het kader van het Stockholm Heart Epidemiology Program. Bij 1169 patienten zonder diabetes, die wegens een acuut hartinfarct in het ziekenhuis waren opgenomen, werd met behulp van een gestandaardiseerde vragenlijst de chocoladeconsumptie in de twaalf voorafgaande maanden bepaald. De proefpersonen werden gedurende acht jaar gevolgd.
Na afloop van de follow-up periode werd een sterke, omgekeerde relatie tussen de inname van chocolade en de cardiale mortaliteit vastgesteld.
Vergeleken met mensen die nooit chocola nuttigden, hadden degenen die dat met een frequentie van een keer per maand tot een keer per week deden 44% minder kans om door een hartkwaal te overlijden. Twee of meer keer per week chocolade consumeren ging gepaard met een risicovermindering van 66%.

Anthon de Bont

Auteur: Anthon de Bont