In het spijsverteringskanaal wonen veel bacteriën. Vele soorten vervullen allerlei functies in symbiose met het menselijk lichaam. Als de balans tussen de diverse bacteriën is verstoord door antibiotica, infecties of het dieet dan leidt dit tot diverse klachten waarbij diarree de meest voorkomende is. Probiotica zijn darmbacteriën die in de voeding of als supplement geacht worden de balans te herstellen. Vroeger meende men dat dit gebeurde doordat deze bacteriën de darm opnieuw koloniseren en ziekteverwekkende bacteriën verdrijven. Recent onderzoek wijst er echter op dat dit niet het geval lijkt te zijn maar dat probiotica het gedrag van de aanwezige bacteriën beïnvloeden en ook het afweersysteem kunnen stimuleren en een interactie aan kunnen gaan met het zenuwstelsel. Een blijvende kolonisatie in de dikke darm lijkt echter doorgaans niet op te treden waardoor het effect van toediening van tijdelijke aard is. Het is echter wel zo dat een deel van de oraal ingenomen probiotica – 10%-20% – ongeschonden in de darm arriveren. Vooral als het op lege maag wordt ingenomen. Dit percentage is hoger bij maagsapresistente capsules. In klinisch onderzoek zijn probiotica onderzocht bij allerlei soorten darmklachten:
Prikkelbare darmsyndroom
Een onderzoek uit 2003 met een supplement met 8 soorten probiotica bij mensen met prikkelbare darmsyndroom (IBS) die veel last hadden van diarree bleek het supplement het opgeblazen gevoel waar veel mensen last van hadden te verminderen. De andere klachten zoals buikpijn en vaak naar de WC moeten verminderden niet in sterkere mate dan in de placebogroep.
Een groter onderzoek uit 2014 waar 186 mensen met IBS aan meegedaan hebben rapporteerde duidelijke verbetering door een supplement met 4 probioticastammen: Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus plantarum , Lactobacillus acidophilus en Enterococcus faecium. De vermindering in een standaardtest, die de ernst van de klachten aangeeft (IBS-SSS)zoals buikpijn, opgeblazen gevoel en tevredenheid over de stoelgang, was veel groter in de groep die de probiotica had gekregen dan in de placebogroep.
Onderzoek met de probioticayogurt van Danone (Activia) lijkt er op te wijzen dat deze yogurt constipatie kan verminderen.
Een Italiaans onderzoek met een supplement met Lactobacillus reuteri bij mensen die vooral last hadden van constipatie liet bijna een verdubbeling van de stoelgangfrequentie zien.
Diverticulitis
Aan een Italiaans onderzoek deden 210 mensen met diverticulitis mee. Zij werden in 4 groepen verdeeld. Een deel kreeg het medicijn mesalazine. Een groep kreeg Lactobaccilus casei. Groep 3 kreeg beiden en dan was er nog een placebogroep. De behandeling ving aan op een moment dat er weinig tot geen klachten waren en men onderzocht bij wie de aandoening weer begon op te spelen. De mensen werden een jaar gevolgd maar men diende maar 10 dagen per maand de medicatie in te nemen. In de groep die de mesalazine gekregen had waren bij 13,7% de klachten teruggekomen. Dit percentage was 14,5% in de Lactobacillus caseigroep, 0% in de groep die beiden had gekregen en 45% in de placebogroep.
Diarree t.g.v. antibiotica
De bacterie clostridium difficile zit bij veel mensen in de darmen en wordt daar onder controle gehouden door andere darmbacteriën. Een antibioticakuur kan dit evenwicht verstoren omdat deze bacterie goed bestand is tegen antibiotica. Vaak ontstaat dan diarree en soms ook ernstigere klachten die veroorzaakt worden door colitis (darmontstekingen). De klachten kunnen weken na de antibioticakuur optreden omdat vooral de sporen van clostridium difficile niet door antibiotica worden vernietigd. (Er bestaan ook enkele antibiotica tegen deze bacterieinfectie). Eén van de meest onderzochte en best bewezen toepassingen van probiotica is de bescherming die geboden wordt tijdens en na een antibioticakuur tegen diarree en andere klachten door clostridium difficile. Zo bleek uit een meta-analyse van twintig onderzoeken met in totaal 3818 deelnemers dat probiotica het risico op diarree met 66% vermindert.
In ongeveer een derde van de gevallen van diarree na antibiotica is er sprake van clostridium difficile. De meeste andere gevallen zijn minder ernstig. Er is nog vaker onderzocht of probiotica het risico op diarree tgv antibiotica kan helpen voorkomen ongeacht de bijkomende oorzaak. Een meta-analyse uit 2012 gebruikte de gegevens van 63 dubbelblind onderzoeken waarbij allerlei verschillende probiotica en combinaties daarvan waren gebruikt. Aan deze onderzoeken hadden bijna 12 000 mensen meegedaan. Men berekende dat de mensen die probiotica gekregen hadden hierdoor 42% minder risico op diarree gelopen hadden.
Reizigersdiarree
Tot dusver is er onvoldoende bewijs dat probiotica reizigersdiarree zou kunnen helpen voorkomen. Het is enkele keren onderzocht met wisselende resultaten.
Crohn en colitis ulcerosa
Een dysbiose van darmbacteriën lijkt duidelijk een rol te spelen bij chronische darmontstekingen. De resultaten van onderzoeken met probiotica zijn sterk wisselend. Zo is het gist Saccharomyces boulardii enkele keren onderzocht. Eén van de onderzoeken rapporteerde bij gebruik van mesalazine (2 gram per dag) samen met S. Boulardii (1 gram per dag) bij mensen met de ziekte van Crohn in de remissiefase dat na een jaar slechts 6,25% van de patiënten weer een opleving van de ziekte hadden gekregen. Dit percentage was 37,5% in de groep die alleen mesalazine had gekregen. Een soortgelijk onderzoek met dezelfde doses probiotica maar zonder mesalazine liet echter geen groot verschil zien met de placebogroep.
Andere kleine studies met andere bacteriën bij Crohnpatiënten hebben vaak wat tegenvallende resultaten laten zien.
Bifidobacteriën worden als veelbelovend gezien bij colitis ulcerosa. Een klein onderzoek met 21 patiënten liet goede resultaten zien met een melkdrankje dagelijks met bifido breve, bifido bifidum en lactobacillus acidophilus. Na een jaar bleek dat bij 3 van de 11 mensen die het drankje met de bacteriën hadden gekregen de symptomen waren verergerd tov 9 van de 10 mensen in de groep die een melkdrankje zonder de bacteriën hadden gekregen.
Een hoog gedoseerd supplement (Lactobacillus (L. paracasei, L. plantarum, L. acidophilus, en L. delbrueckii subsp. bulgaricus), Bifidobacterium (B. longum, B. breve, and B. infantis), en Streptococcus salivarius subsp. thermophilus) in poedervorm werd gebruikt in een studie waar 29 kinderen die net de diagnose colitis ulcerosa hadden gekregen aan deelnamen. Naast de standaardbehandeling kreeg een deel deze probiotica en de anderen kregen naast de standaardbehandeling placebo’s. Veel meer kinderen in de probioticagroep waren snel in remissie en het aantal kinderen bij wie de ziekte weer ging opspelen was aanmerkelijk lager in deze groep t.o.v. de placebogroep.
Hetzelfde supplement kon in een ander onderzoek pouchitis bij de meeste mensen voorkomen. Twee van de twintig patiënten ontwikkelden een ontsteking van de pouch t.o.v. acht van de twintig in de placebogroep.
Ook kon, in een Nederlands onderzoek, met probioticum Lactobacillus rhamnosis, het optreden van pouchitis worden gereduceerd naar 7% in de drie jaar dat het onderzoek liep. Dit percentage was 29% in de controlegroep.
Functional Dynamics of the Gut Microbiome in Elderly People during Probiotic Consumption Emiley A. Eloe-Fadrosh. 14 April 2015 mBio vol. 6 no. 2 e00231-15
The effect of probiotic treatment on elderly patients with distal radius fracture: a prospective double-blind, placebo-controlled randomised clinical trial.
Lei M1, Benef Microbes. 2016 Sep 16:1-8
Review of probiotic supplements and kefirs Consumerlab.com
A randomized controlled trial of a probiotic, VSL#3, on gut transit and symptoms in diarrhoea-predominant irritable bowel syndrome.
Saccharomyces boulardii in maintenance treatment of Crohn’s disease Digestive Diseases and Sciences. Guslandi, M. c.s.
Volume 45, Issue 7, 2000, Pages 1462-1464
Sisson, G., Ayis, S., Sherwood, R. A. and Bjarnason, I. (2014), Randomised clinical trial: a liquid multi-strain probiotic vs. placebo in the irritable bowel syndrome – a 12 week double-blind study. Aliment Pharmacol Ther, 40: 51–62. doi:10.1111/apt.12787 2014
Randomised clinical trial: mesalazine and/or probiotics in maintaining remission of symptomatic uncomplicated diverticular disease–a double-blind, randomised, placebo-controlled study.
Tursi A. c.s. Aliment Pharmacol Ther. 2013 Oct;38(7):741-51. doi: 10.1111/apt.12463.
em>Probiotics for the prevention of Clostridium difficile-associated diarrhea: A systematic review and meta-analysis Johnston, B.C. • 2012 Annals of Internal Medicine. Volume 157. Issue 12. Page 878 – 888.
Probiotics for the Prevention and Treatment of Antibiotic-Associated Diarrhea. A Systematic Review and Meta-analysis. Susanne Hempel, PhD c.s. JAMA. 2012;307(18):1959-1969
Effect of a Probiotic Preparation (VSL#3) on Induction and Maintenance of Remission in Children With Ulcerative Colitis. Erasmo Miele MD Am J Gastroenterol 2009; 104:437–443
Delen.
1 pingback