Mediterraan dieet – het geheim ontrafeld?

 Keko64 FreeDigitalPhotos.net
© Keko64 FreeDigitalPhotos.net

In 2009 schreef ik het opstelletje getiteld “Komt een man bij de dokter”. Dat deed ik om nogmaals te benadrukken dat een Mediterraan voedingspatroon net zo effectief – en in sommige opzichten zelfs beter – werkt als farmaceutische maatregelen wanneer het gaat om het voorkomen van cardiovasculaire problemen. En de bewijzen voor die stelling stapelen zich op. Wat tegenwoordig meer en meer beschouwd wordt als een gezond voedingspatroon, zoals de dagelijkse consumptie van ruime hoeveelheden groente (ook knoflook en uien !) en fruit, olijfolie, noten, vis, kruiden, en een bescheiden gebruik van rode wijn, bittere chocola, vlees en zuivelproducten, is feitelijk al heel lang gebruikelijk bij volkeren rond de Middellandse Zee. 

Lyon Diet Heart Study
Ruim 20 jaar geleden werd via de opvallende Lyon Heart Diet Study de preventieve waarde van het Mediterrane eetpatroon bij hart en vaatziekten ondubbelzinnig aangetoond. In dat onderzoek werd de Mediterrane menukaart vergeleken met de gebruikelijke standaard voedingsadviezen die hartpatiënten (soms) van hun cardioloog meekrijgen. Na meer dan 2 jaar bleken alle cardiovasculaire accidenten en zelfs het mortaliteitscijfer bij de gebruikers van de Mediterrane voeding t.o.v. de “gewone” eters met 70 % te zijn afgenomen. Het Mediterrane menulijstje dat door hartpatiënten – zonder verdere interventie- werd gevolgd leverde een 2 x beter resultaat op dan de meest positieve uitkomsten door het gebruik van cholesterolverlagende medicijnen. Volgens de onderzoekers bleken de gunstige resultaten dan ook niets met bloedcholesterolwaarden van doen te hebben, maar veeleer met de gestegen concentraties essentiële vetzuren in het bloed.

Het Mediterrane dieet voorziet namelijk door het royale gebruik van vis, noten en olijfolie in grotere hoeveelheden alfa-linoleenzuur, EPA, DHA en oliezuur en veel minder in linolzuur afkomstig uit maïs, sojabonen en saffloerolie. Deze verschillen in concentratie omega-3 en 6- vetzuren maken deel uit van het beschermende effect van het Mediterrane voedingspatroon. Recent onderzoek uit 2013 bevestigt nogmaals dat door het Mediterrane dieet, – in casu een ruim gebruik van extra vergine olijfolie en een dagelijks handje noten – het risico op hart en vaatproblemen met zo`n 30 % afneemt.

Wat is het mechanisme ?

Deze pesto op basis van basilicum en olijfolie zou wel eens een "nitro-vetzuur bommetje"kunnen zijn.
© Keko64 FreeDigitalPhotos.net Deze pesto op basis van basilicum en olijfolie zou wel eens een “nitro-vetzuur bommetje” kunnen zijn.

Waarom “werkt” dat Mediterrane dieet zo goed? Een team van Britse en Amerikaanse voedingswetenschappers denkt ontdekt te hebben dat de combinatie van olijfolie en groene bladgroenten – in ieder geval bij muizen – een chemisch proces op gang brengt, waarbij z.g. “nitro-vetzuren” gevormd worden. Het nitriet en de nitraten in de groene bladgroenten vormen samen met het onverzadigde vet uit de olijfolie “nitro-vetzuren”. Die hebben een bloeddrukverlagende werking doordat ze het enzym sEH (soluable Epoxide Hydrolase) neutraliseren. Hetzelfde principe zou in werking treden als noten of avocado`s samen met bladgroenten worden gegeten. Maar omdat inmiddels wel vaststaat dat ontstekingen van de vaatwand mede oorzaak zijn van cardiovasculaire problemen, zullen de hogere concentratie`s ontstekingsremmende omega-3-vetzuren in het mediterrane dieet plus de rijke hoeveelheden anti-oxidanten als vitamine A, C, E en bèta-caroteen beslist ook een rol spelen.

Afwachten of meteen beginnen ?
Of met de “nitro-vetzuur-hypothese” de volledige wetenschappelijke verklaring voor de heilzame werking van het Mediterrane voedingspatroon is gegeven zal de tijd leren. En daar hoeft u dan ook niet op te wachten. Begin vandaag nog met uw Mediterrane voedingsprogramma. Eet dagelijks allerlei soorten noten vooral walnoten, pecanoten, amandelen en paranoten (selenium !). Ga voor diverse soorten fruit, zoals citrusvruchten, druiven, appels en peren etc.. Bij voorkeur biologisch geteelde. Ze zijn in staat om het cholesterolgehalte te  verlagen zonder de nare bijwerkingen van statines. Dagelijks een handje ongezwavelde rozijnen werken door het kaliumgehalte ook nog eens bloeddrukverlagend. Eet veel groene groenten ( ook als rauwkostsalade). Dagelijks een glas bietensap – rijk aan nitraten en nitrieten- remt het ontstaan van bloedstolsels en verbetert de vaatfunctie. Gebruik gekookte of gepureerde tomaten met wat olijfolie; een weldaad voor de bloedvatwanden ! En voor wie bij het horen van het woordje “cholesterol” nog steeds de schrik in de benen krijgt: eet peulvruchten. Ze zijn in staat het zogeheten “slechte”cholesterol flink te verlagen. En verder ? Gebruik bij de maaltijden dagelijks een kwalitatief goed multivitaminepreparaat. Dan weet u zeker dat u niets te kort komt. Extra vitamine C, D en E horen daar ook bij, alsook co-enzym Q10 en L- carnitine. Brandstof voor de hartspier ! Voldoende magnesium in de vorm van citraat of malaat mag daarbij niet ontbreken. En houdt u niet van vette vis, neem dan visoliecapsules. En u weet het: “zitten is het nieuwe roken !” Dus beweeg door te wandelen, te fietsen of te zwemmen. De kans dat u na deze maatregelen plotseling door een hart of vaatprobleem wordt overvallen is dan in elk geval statistisch gezien een stuk kleiner !

Literatuur:

Am J Clin Nutr, 1995; 61 [6 Suppl ] :1360S-7S
N Engl J Med, 2013;368 1279-90
Proc Natl Acad Sci U.S.A., 2014; 111:8167-72 

Gerelateerd: Olijf, olijf, oh heerlijk lijf!

Komt een man bij de dokter….

Noten zijn goed voor het hart
Xocoatl
In vino veritas

Delen.

9 gedachten aan “Mediterraan dieet – het geheim ontrafeld?”

  1. Vergeet ook niet vitamine K2 uit natto, die calcium van de bloedvaten naar de botten verplaatst waar het thuishoort, hetgeen door Hr. Vermeer bij de Universiteit van Maastricht jarenlang onderzocht is en wellicht de elasticiteit van de bloedvaten herstelt. Wellicht worden Japanners zo oud omdat ze veel natto eten en dus minder hart- en vaatziekten hebben.

  2. Andres, vitamine K2 zijn we beslist niet vergeten ! Als je in de zoekruimte (rechtsboven met het loupje) vitamine K2 intypt krijg je een uitgebreid overzicht van artikelen over deze uiterst belangrijke voedingssubstantie !
    gr. Anthon

  3. Ik betwijfel of visoliecapsules bijdraagt aan de gezondheid. In het mediterrane dieet gebruikt men olie ipv boter. Niet boter én visoliecapsules daarbovenop. Daarnaast is helemaal niet bewezen dat de mediterrane mens ouder wordt dan de noorderling.

  4. Carolien, voor de wetenschappelijke onderbouwing van omega-3-vetzuren (in vette vis) als preventivum bij cardiovasculaire problemen verwijs ik je naar de honderden onderzoeken op PubMed. Ook op deze site hebben wij daar het nodige over gepubliceerd. In het artikel heb ik gewezen op de positieve werking van olijfolie; boter werd door mij NERGENS genoemd. Veel meer over olijfolie vind je op deze site als je in de zoekruimte (rechtsboven met loupje) “olijfolie”intypt. Dat mensen langer zouden leven door middel van het Mediterrane dieet is een bewering die NIET in mijn artikel voorkomt. WEL de positieve aspecten van dat voedingspatroon ter voorkoming van cardiovasculaire problemen.
    gr. Anthon

  5. Van de 5 originele Blue Zones, gebieden in de wereld waar de mensen het oudst worden, zijn er twee met een versie van het mediterrane dieet. Het Griekse eiland Ikaria en een deel van Sardinië. Vooral tussen 1940 en 1970 werd in een groot deel van het noordelijke mediterrane gebied relatief gezond gegeten met relatief weinig chronische aandoeningen. Dit kwam niet alleen door de traditie maar ook omdat er toen geen voedsel in overvloed was en de mensen hard moesten werken.

  6. Maar hoe kom je dan aan de goede olijfolie. Volgens steekproeven blijkt dat de olijfolie die je hier koopt niet de echte goede is. Zelfs de dure merken niet ,ook extra virgine niet.

  7. Marianne, naar aanleiding van je vraag ben ik nog even gedoken in de commentaren van lezers op mijn artikel “Olijf,olijf, oh heerlijk lijf” (op deze site). Je zult denk ik geholpen zijn in je keuze van goede olijfolie als je de criteria hanteert die Andreas van Beek op 23-4-2015 in zijn commentaar gaf. Zie aldaar !
    gr. Anthon

  8. Dank je wel voor de link. Ik ga er kijken 🙂

    Groetjes Marianne

  9. Of mediterranen en japanieten ouder worden dan noordelingen is absoluut niet interessant. De hamvraag is of je gezond dood gaat of ongezond.

    En doe mij maar na het eten bij de koffie(!) een stukje pure chocola (+80%). Dat zijn twee gezonde geneugten die nogal eens worden vergeten…

    Jur

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.