Je moet een taalkundige eigenlijk nooit een menukaart in handen geven, is de mening van de Amerikaanse voedingskundige Robert Davis. De kans dat er problemen ontstaan is dan groot. Het overkwam een zekere Lynne Rosenthal, hoogleraar Engels, in een Starbucks Restaurant in Manhattan, New York. Ze vroeg een klein kopje koffie, maar kreeg een hele grote, die echter door Starbucks werd omschreven als ”medium”. Mevrouw Rosenthal kon er geen touw aan vast knopen. Op de menukaart stond bij de broodmenu’s ”meer-granen bagels”. Toen ze die bestelde en kreeg, was de maat vol. Want volgens de professor was wat zij kreeg geen ”meer granen” en zag de bagel er ook helemaal niet uit als ”meer granen”. Of de ober het verschil eigenlijk wel wist tussen gewoon en meer granenbrood !
Meer granen ?
Het woord ”meer granen” roept associaties op met ”gezond”.En hoe bruiner het brood, hoe gezonder het lijkt. Maar de vlag dekt niet altijd de lading. Een collega die op mijn advies was overgeschakeld van wit naar bruin brood kwam trots zijn donkerbruine boterham laten zien. Spijtig voor hem maar het was eigenlijk een met karamelstroop gekleurde witte boterham, met weinig voedingswaarde. Een toenemend aantal producten – van brood en pasta tot koekjes en crackers- gaan over de toonbank als ”meer granen” lekkernijen. De koper gaat er dan vanuit dat met de uitdrukking ”meer granen” hetzelfde wordt bedoeld als ”volkoren” of ”hele granen ” . Maar dat is niet altijd zo. Het kan eenvoudig betekenen dat het product gemaakt is van verschillende (zelfs geraffineerde) graansoorten.
Volle granen?
Graan bestaat in zijn natuurlijke staat uit: a. zemelen, b. kiemen en c. het kiemwit. Voor het maken van wit brood of pasta wordt de graankorrel ontdaan van de zemelen en kiemen en blijft alleen het kiemwit over. Dat betekent dat het product minder voedingsstoffen en minder vezels bevat. Sommige fabrikanten stoppen die voedingsstoffen dan later weer terug met de aanduiding (op de verpakking): ” bereid met volkorenmeel”. Nogal merkwaardig, want het is en blijft een geraffineerd product – en deze uitdrukking mag u van mij in de dubbele betekenis opvatten….Bij volle granen echter blijven alle bestanddelen behouden, zoals in echt tarwebrood, volkoren pasta, bruine rijst en haver. Of in minder bekende varieteiten als bulgur. Uit onderzoek is gebleken dat een voedingspatroon bestaande uit volle granen een positieve bijdrage levert aan een verminderd risico op hart en vaatproblemen en diabetes. Volle granen helpen ook om de spijsvertering te verbeteren en constipatie te voorkomen.
Minder granen ?
Heel wat z.g. ”meergranen producten” bevatten (helaas) minder granen dan de tekst op de verpakking doet geloven. Daarom zijn de gezondheidsclaims waar fabrikanten graag de nadruk opleggen niet altijd zo valide. Als voorbeeld vermeldt Robert Davies met enige ironie dat de maker van Pringles – in Amerika- een verbeterde chips op de markt heeft gebracht met op de verpakking een fraaie foto van een volle tarwe aar. Daardoor wordt de indruk gewekt dat het product gemaakt is van volle tarwe.Maar het hoofdbestanddeel bestaat uit witte rijstmeel (dat geraffineerd is) ,vermengd met een beetje tarwezemelen, gerstemeel en gedroogde bruine bonen. Het gehalte aan zemelen is minimaal, in elk geval niet groter dan in gewone Pringles. Voordat u dus iets koopt met de aanduiding ”meer granenproduct”, zegt Davis, let u dan ook eens op teksten als ”gemaakt van 12 granen” (of een andere hoeveelheid) en ”bereid uit volle granen”. Als iets bruin gekleurd is ga er dan niet automatisch vanuit dat het volle granen bevat of op andere wijze iets met een natuurlijk product te maken heeft. Controleer nauwkeurig of de aanduiding ”volle” of ”hele” op de verpakking staat. De kans dat het product overeen komt met de tekst op de buitenkant is het grootst als u in een natuurvoedingswinkel koopt.
Literatuur:
Coffee is bad/good for you, The Truth about Diet and Nutrition Claims – dr. Robert J. Davis, 2012, New York
Gerelateerd: ”Brood daar zit wat in”
Delen.