Kunt u zich dit krantenbericht nog herinneren ? : “De Canadese acteur William Shatner heeft voor 25 duizend dollar – ruim 20.000 euro- zijn niersteen geveild. De acteur die vooral bekend werd als Captain Kirk in de “Star Trek films”, verkocht de niersteen aan een online-casino. De opbrengst gaat naar een liefdadigheidsinstelling die huizen bouwt voor armen. “Dit wordt het eerste huis dat gebouwd wordt van steen”, grapte de woordvoerder van de instelling Habitat for Humanity. Ook Shatner kon niet nalaten om grappen te maken over de steen. “Als je het ding blootstelt aan extreme hitte, zou het nog wel eens kunnen veranderen in een diamant. Je zou hem haast om je vinger willen dragen, zo groot is hij”. Ik gun ieder zijn genoegen, ook Shatner. Maar mocht u ooit met een acute niersteenaanval van ellende over de grond hebben gekropen, dan veronderstel ik dat u er alles voor had willen geven om zo snel mogelijk van die “diamant” af te zijn !
Nierstenen
Over stenen in de urinewegen werd al duizenden jaren geleden in medische handboeken geschreven. Nierstenen zijn dus een probleem van alle tijden, maar de plaats waar ze zich ophouden lijkt de afgelopen decennia te zijn veranderd. In het verleden vonden artsen steenvorming voornamelijk in de blaas, terwijl deze “diamantjes” tegenwoordig vaker huisvesting zoeken in de nieren. Nierstenen schijnen ook meer voor te komen dan vroeger. En die toename loopt min of meer parallel met de opkomst van ziekten die gerelateerd zijn aan een typisch Westers eetpatroon, zoals cardiovasculaire problemen, hoge bloeddruk en diabetes. Mannen worden er vaker door getroffen dan vrouwen, en zijn dan meestal rond de 30 jaar of ouder. Welke behandelingen in de reguliere geneeskunde momenteel gangbaar zijn ga ik niet bespreken. U kunt die vinden in medische handboeken en op internet. Hier hebben we het over voeding & gezondheid en houden we ons bezig met de vraag of de orthomoleculaire geneeskunde soelaas biedt bij het- zoveel mogelijk- voorkomen van dit probleem. Want het ontstaan van nierstenen heeft soms een genetische component, maar kan ook met verkeerde voedingsgewoonten te maken hebben. Enkele oorzaken kunnen gelegen zijn in een verhoogde werking van de bijschildklieren –gekenmerkt door o.a. verhoogd calcium en verlaagd fosfaatgehalte in het bloed [hyperparathyreoïdie], een te hoog gehalte aan cystine in de urine, soms is dat aangeboren [cystinurie], het syndroom van Cushing of de ziekte van Besnier-Boeck-Schaumann [sarcoïdose]. Artsen doen er tevens goed aan de patiënt te vragen naar zijn of haar voedingspatroon, want vezelarme voeding, overvloedig gebruik van geraffineerde koolhydraten, alcohol, dierlijk vet en frisdranken, dus een overwegend zuurproducerend dieet kunnen oorzaken zijn van nierstenen.
Volwaardige plantaardige voeding
Vegetariërs hebben in het algemeen minder last van nierstenen [European Urology 1982;8:334-339 / European Journal of Nutrition 2003;42:332-337 ] Deze onderzoeken laten ook zien dat zelfs vleeseters die vaker verse groente en fruit eten een lagere niersteenincidentie hebben. Het gebruik van zemelen en volkorenbrood in plaats van witbrood zijn maatregelen die leiden tot een lagere uitscheiding van calcium in de urine [ British Journal of Urology 1980;52:426-429 ] Voedingsmaatregelen spelen daarom een belangrijke rol bij de zuur/base-verhouding in de urine. Afhankelijk van de scheikundige samenstelling van de niersteen – magnesium-ammoniumfosfaat, urinezuur, cysteïne, calciumoxalaat en/of fosfaat – zijn dieetwijzigingen in staat de zuurgraad van urine te beïnvloeden en daarmee de mogelijkheid nierstenen te voorkomen en te behandelen [ Urological Research 1975;3:61-66 ]
Calciumoxalaat
Meer dan 80% van de nierstenen zijn calciumoxalaatstenen. Deze bestaan uit calcium en oxaalzuur. De hoeveelheid calcium in de voeding is niet van belang en de hoeveelheid oxaalzuur in de voeding lijkt alleen in grote hoeveelheden bij mensen die al last hebben van dit soort stenen de vorming ervan te bevorderen. Voeding dat oxalaat bevat vormt in het algemeen geen probleem. Bij zeer hoge waarden wordt het oppassen. Een beroemd voorbeeld is rabarber. De belangrijkste oxalaatbron in de Nederlandse voeding is echter spinazie. De meeste mensen – ook zij die reeds last hebben van nierstenen- zullen alleen bij overmatige consumptie het risisco vergroten.
Voeding die arm is aan magnesium vormt een risicofactor voor nierstenen. Voldoende magnesium maakt calciumoxalaat vloeibaarder en remt de vorming van zowel calciumfosfaatstenen als oxalaatstenen. Een lage verhouding magnesium-calcium in de urine is een onafhankelijke factor voor het ontstaan van nierstenen en magnesiumsuppletie als preventief middel is dan ook effectief gebleken bij chronisch niersteenlijden [ Scandinavian Journal of Urology and Nephrology 1980;53 suppl:125-134 / Journal of Urology 1974; 112:509-512 ]
Een hoge consumptie van zuidvruchten vanwege zijn aanzienlijke gehaltes aan citraten is bij nierstenen zeker een aanrader. Het helpt het verzurende effect van het typisch Westerse voedingspatroon te neutraliseren. Een van de maatregelen die het menselijk lichaam neemt om zich te beschermen tegen overmatige zuurvorming in het bloed is calcium aan de botten te onttrekken. Een meer basisch dieet zorgt ervoor dat de uitscheiding van calcium in de urine wordt vermindert, waardoor niet alleen het risico op nierstenen maar ook osteoporose kleiner wordt. Het gebruik van veel groene groenten is vanwege hun hoge vitamine K gehalte eveneens belangrijk. Vitamine K is noodzakelijk voor de opbouw van een molecuul dat niersteenvorming tegengaat. [Urol Int. 2010;85(1):94-9. doi: 10.1159/000300570. Epub 2010 Mar 20.] Misschien is dat wel de reden dat vegetariërs minder last hebben. Extra suppletie met vitamine K2 – naast magnesiumcitraat – kan eventueel nuttig zijn.
Water, zout en suiker
Ik trap ongetwijfeld een open deur in als ik beweer dat nierstenen vaak het gevolg zijn van te weinig water drinken. Toch zeg ik het maar weer, want wie zo’n 8 glazen water per dag drinkt- ook om andere redenen zeer aan te bevelen ! – ziet zijn risico om nierstenen te krijgen met minstens 60% afnemen. [ Journal of Urology 1966 Mar;155 (3):839-843 ] Een andere maatregel om nierstenen te voorkomen is een matig gebruik van zout. Hoe meer zout u gebruikt, hoe hoger het gehalte calcium in de urine. Wees dus matig met zout en overvloedig met water ! [ The American Journal of Clinical Nutrition 2010;91:565-570 ] Een royaal gebruik van suikerrijke voeding zorgt ook voor flinke hoeveelheden calcium in de urine. Vooral personen die met een chronisch niersteenprobleem zitten dienen alle suiker van het dieetlijstje te schrappen. Sportdrankjes zijn helemaal taboe; ze bevatten niet alleen veel suiker maar ook nog zout !
Urinezuurstenen
Personen die last hebben van urinezuurnierstenen doen er goed aan voedsel met een hoog purinegehalte te mijden. Orgaanvlees en ander rood vlees, schelvis, gist- zowel brouwers als bakkersgist- haring, sardines, makreel en ansjovis horen in dat rijtje. Ook gedroogde bonen, spinazie, asperges, gevogelte en paddenstoelen kunnen om die reden beter niet gegeten worden.
Vitamine C
En nee, vitamine C veroorzaakt geen nierstenen. Al een halve eeuw slikken tientallen miljoenen mensen dagelijks hooggedoseerde vitamine C supplementen zonder dat dit de vorming van nierstenen tot gevolg heeft. Hoe de mythe in de wereld is gekomen ? Toen prof.dr.Linus Pauling, een van de grondleggers van de orthomoleculaire geneeskunde in de zeventiger jaren van de vorige eeuw zijn boek Vitamine C and the Common Cold [Vitamine C en verkoudheid] schreef werd er kort daarna in een tijdschrift een experiment met vitamine C gepubliceerd. In een laboratorium was het experiment uitgevoerd met urine van vitamine C slikkers. De urine werd opgevangen in een kolf en geanalyseerd op de hoeveelheid oxalaat. De uitkomst ? Oxalaat werd gevonden en op basis hiervan werd het ontstaan van nierstenen door een verhoogde vitamine C inname verondersteld.
Maar wat bleek jaren later toen men het experiment nog eens zorgvuldig nadeed ? De oxalaat had zich niet in de urine in de blaas van de proefpersonen gevormd, maar pas onder verwarming in de kolf waarin de urine was opgevangen. Met andere woorden de vitamine C in de urine was in de kolf na verwarming omgezet in oxalaat ! Deze laboratoriumfout is er de oorzaak van geweest dat miljoenen mensen zelfs nog tot op de dag van vandaag denken dat vitamine C nierstenen veroorzaakt. De epidemiologische onderzoeken naar het voorkomen van nierstenen bij mensen die vitamine C tabletten gebruiken laten de ene keer een licht beschermend effect zien en de andere keer een risicoverhogend effect. Wie het weet mag het zeggen maar zo er al invloed van vitamine C uitgaat dan zal dit effect klein zijn. Alleen is een aanzienlijk postitief effect van vitamine C bij urinezuurstenen te verwachten omdat , zoals we dat ook gezien hebben bij jicht, extra vitamine C het urinezuurgehalte verlaagt.
Delen.