Soja of geen soja ? Iedereen die zich met voeding bezig houdt heeft wel een mening over soja. De een roept dat soja het wondervoedsel van de eeuw is, een ander waarschuwt voor mogelijke gezondheidsrisico’s. Wie en wat moeten we nu geloven ? Bij het beantwoorden van die vraag, is het in elk geval verstandig om een aantal factoren in aanmerking te nemen. Want bij sommige personen kan soja meer kwaad dan goed doen. Dat is de mening van dr. Michelle Schoffro Cook, orthomoleculair voedingskundige, arts voor natuurgeneeskunde en auteur van verscheidene boeken over de relatie voeding – ziekte. Zij heeft zich jarenlang in het soja verhaal verdiept en komt tot een evenwichtige slotsom. Hieronder vindt u een aantal van haar conclusies.
Commercialisering
Sojabonen worden in de Aziatische keuken al duizenden jaren gebruikt, maar in de huidige literatuur over Oosterse voedingsgewoonten wordt de rol van soja vaak schromelijk overdreven. Zoals dat Aziaten dagelijks veel meer sojaproducten consumeren dan in werkelijkheid het geval is. En dat is niet zo. In de westerse wereld zijn in recente jaren grote voedingscorporaties begonnen met het verbouwen van sojagewassen. Om aan de groeiende vraag naar soja te kunnen voldoen en hun winsten verder te vergroten hebben die corporaties hun toevlucht genomen tot het gebruik van genetisch gemodificeerde sojabonen [GM] En die worden ook nog eens besproeid met schadelijke pesticiden. De meeste van die chemische substanties staan bekend als neurotoxisch want ze kunnen hersenweefsel en zenuwstelsel aantasten. Ook de consumptie van genetisch gemodificeerd voedsel [GM] wordt door voedingswetenschappers met een kritisch oog gevolgd en in toenemende mate in verband gebracht ernstige gezondheidsproblemen.
Ongecontroleerd experiment
Hoewel er een langlopend onderzoek heeft plaats gevonden naar de effecten van genetisch gemodificieerd voedsel op de gezondheid – volgens sommigen overigens van twijfelachtige kwaliteit – blijkt dat zo’n 75% van de supermarktproducten in de VS tot die categorie behoort. Dat getal zal in Nederland lager liggen, maar het juiste percentage is mij niet bekend. Wij maken in feite dus deel uit van een ongecontroleerd experiment van internationale omvang zegt Michelle Schoffro. Hoewel het ontstaan van allerlei ziektes verschillende oorzaken kan hebben zou het haar niet verbazen als op een kwade dag blijkt dat het GM-experiment, soja en sojaproducten inbegrepen – mede-verantwoordelijk is voor de snelle toename van hart en vaatziekten, diabetes, artritis, kanker en vele andere gezondheidsproblemen.In elk geval weet niemand welke effecten GM-voedsel op lange termijn in ons lichaam heeft. Mocht dat inderdaad verkeerd uitpakken dan zal die arme sojaboon ongetwijfeld de schuld krijgen, maar de werkelijke oorzaak ligt natuurlijk bij de bedenkers van dit experiment: de landbouwcorporaties en de regeringen die dergelijke praktijken toestaan.
Positieve effecten
Soja staat bekend om zijn hoge gehalte aan fyto-oestrogenen. Dat zijn natuurlijke plantenhormonen die de werking van oestrogeen in ons lichaam nabootsen. Voor sommige personen, zoals vrouwen in de menopauze, kunnen ze nuttig zijn om de hormonale balans te herstellen. Tijdens die periode in het vrouwenleven is er een tekort aan oestrogeen. En voor mannen met hormoongerelateerde kanker, zoals prostaatkanker kan het gebruik van soja angiogenese-remmend werken. Aangezien ons lichaam dagelijks moet opboksen tegen oxidatieve stress, veroorzaakt door giftige stoffen uit het milieu, kunnen fyto-oestrogenen uit soja ook dan een positieve bijdrage leveren. Ze maken zich namelijk vast aan de oestrogeen-receptors in de cel en voorkomen hiermee dat schadelijke xeno-oestrogenen die plaatsen innemen. Xeno-oestrogenen zijn chemische substanties die zich gedragen als echte oestrogenen en deel uitmaken van veel voedingswaren en plastic verpakkingsmateriaal. Ze kunnen een ernstige hormonale disbalans veroorzaken. U heeft misschien wel eens gehoord van bisfenol A [BPA], een organische verbinding afgeleid van fenol die wordt gebruikt in kunststoffen. De wereldwijde productiecapaciteit is meer dan twee miljoen ton per jaar en de vraag ernaar stijgt. In de vorm van polycarbonaat wordt het gebruikt in onbreekbare flessen voor (baby)voeding, voor tafelbestek en voorwerpen voor gebruik in magnetrons. Het wordt als bisfenol A diglycidylether [BADGE] ook toegepast in epoxyharsen die als beschermende coating aan de binnenkant van voedingsverpakkingen in blik of karton worden aangebracht, of in sommige leidingen en reservoirs voor drinkwater. Het resultaat is dat in de westerse wereld bisfenol A bij nagenoeg iedereen aangetroffen kan worden in het bloed en de urine. Het is een xeno-oestrogeen waaraan we dus op verschillende manieren worden blootgesteld. De meeste xeno-oestrogenen in plastic en andere bronnen werken sterker dan de oestrogeen in ons lichaam. De natuurlijke oestrogeen in soja is zeer mild en meer verwant aan menselijk oestrogeen dan xeno-oestrogenen. Daarom kan door de fyto-oestrogenen het gebruik van soja voor mensen nuttig zijn om enerzijds de negatieve werking van xeno-oestrogenen tegen te gaan en anderzijds een eventuele lage oestrogeenspiegel te herstellen. Maar voorzichtigheid is geboden !
Absorptieprobleem
Volgens dr. Michelle Schoffro Cook is bij sojaconsumptie een waarschuwend woord op zijn plaats. Er kunnen medische situaties bestaan waarbij soja geen geschikt voedsel is. Kleine hoeveelheden soja-oestrogenen kunnen bijvoorbeeld al teveel zijn bij personen met een uitzonderlijk hoge oestrogeenspiegel. Patiënten met hypothyreoïdie [ een ziekte waarbij onvoldoende schildklierhormoon wordt geproduceerd] dienen ook voorzichtig te zijn met soja vanwege de daarin aanwezige goitrogenen. Die kunnen de productie van thyroïdehormonen nog verder verlagen. De meeste mensen met hypothyroïdie kunnen zonder consequenties wel een kopje [biologische] sojamelk verdragen, maar in deze specifieke situatie is het altijd verstandig om eerst met arts of therapeut te overleggen. Soja is bovendien rijk aan fytinezuur. Deze stof verhindert de opname van de belangrijke mineralen calcium, magnesium, ijzer en zink vanuit de darm. Vegetariërs die veel fytinezuurrijke tofu eten, moeten dan ook oppassen voor ernstige mineraaltekorten. Niet alleen worden de eiwitten door de verhitting gedenatureerd, maar ook het soja zelf is geen volwaardig eiwit, omdat het geen belangrijke zwavelhoudende aminozuren bevat. Sommige producten als tempeh worden aangeprezen als vitamine B12-bron. Wetenschappelijk onderzoek dat deze claim rechtvaardigt, ontbreekt echter. De belangrijke vitamines A en D, waarvan de laatste voor een goede mineraalopname in het lichaam zorgt, ontbreken in soja. Substanties in soja zorgen juist voor een grotere behoefte aan vitamine B12 en D. Ook liet onderzoek op Hawaï zien dat de hersenen van deelnemers die tweemaal of vaker per week tofu aten sneller verouderden. Bovendien werd een verband met het ontstaan van Alzheimer aangetoond.
Conclusie
Als we de minnen tegen de plussen wegstrepen kunnen we zeggen dat wetenschappelijk onderzoek positieve effecten laat zien bij het gebruik van soja. Toch is soja geen ideaal voedingsmiddel door de vele antinutriënten die het van nature bevat. En om die te verwijderen zijn er methoden nodig, die op hun beurt niet bevorderlijk zijn voor de gezondheid. Soja moet daarom slechts met mate gegeten worden; zeker niet vaker dan 1 x per week of liever nog per twee weken. En dan alleen in de gefermenteerde vorm, zoals natto, miseh of tempeh. Dat zijn de meest zuivere, en ze worden het gemakkelijkst verteerd en verdragen, ongefermenteerde niet. Als u er dus voor kiest soja producten te eten, gebruik dan niet genetische gemodificeerde biologisch verbouwde sojabonen, zonder toevoegingen van suiker, kunstmatige zoetstoffen en dergelijke. De producten met het EKO-keurmerk of Demeter zijn wat dit betreft veilig. Bij het beantwoorden van de vraag “to soy or not to soy” dient u dus in elk geval het oude adagium in gedachten te houden dat wat goed is voor de één, vergif kan betekenen voor de ander !
Bronnen: To soy or not to soy, Michelle Schoffro Cook
“Soja, ongezonde vleesvervanger” in Fit met Voeding, nr. 4- 2005, pag. 12-13
Genetically engineered food alters our digestive system.
Gerelateerd: Tofu mogelijk slecht voor denkvermogen ouderen
Brood, daar zit wat in…
U, ik en wei
Delen.
naam
Not to soy.
maak liever walnotenmelk, of hennepmelk.
of hennepkoeken
desnoods rijstemelk (erg lekker)
of in een uiterst geval (maar het heeft nauwelijks voedingsstoffen in tegenstelling tot overige suggesties)
amandelmelk lekekr maar zonder voeding, geld ook beetje voor rijst
walnoot en hennepzaad ..dat wil je hebben :d
Jan Kirch uro/androloog
Jammer dat er geen relatie wordt gelegd tussen het gebruik van soja en het negatieve effect van de fyto-oestrogenen hierin op de spermatogenese bij mannen,vnl van het blanke en negroide ras. kennelijk zijn Aziaten op de een of andere manier resistent tegen dit effect. Zeker interessant om te onderzoeken waaraan dit beschermend effect te danken is. Groet, Jan
Adriaan
Mogelijk is het niet een raciale kwestie maar komt overgewicht bij Aziaten minder voor waardoor een heel licht negatief effect niet veel uitmaakt. Overgewicht leidt tot een overmaat aan aromatase wat weer zorgt voor meer oestrogenen.
Een onderzoek waarin een hoge sojaconsumptie gerelateerd was aan slechter sperma stelt o.a. dat “The inverse relation between soy food intake and sperm concentration was more pronounced in the high end of the distribution (90th and 75th percentile) and among overweight or obese men. Soy food and soy isoflavone intake were unrelated to sperm motility, sperm morphology or ejaculate volume. ”
http://humrep.oxfordjournals.org/content/23/11/2584.abstract