Leve de man die het bier uitvond!

Zoveel duizend jaar terug, ons land was enkel zee,

dronk men in China uit verveling thee.

Maar wat een geluk voor ons, kwamen zij toen niet naar hier

Maar Batje Vier kwam langs de Rijn op een lekker vatje bier

En al kreeg ie nooit een lintje van verdienste op z’n borst

Dankzij de brouwer hebben we nooit meer dorst -neeneeneenee

Dus maak je borst en je glas maar nat en zeg ons plechtig na:

Leve de man die het bier uitvond van je hieperdepiephoera !”

Batavieren of Sumeriërs ?

Dit is het eerste deel van het beroemde bierlied van het Cocktail Trio, en als u in staat bent de ontbrekende coupletten moeiteloos aan te vullen dan was u in de 60er jaren van de vorige eeuw een tiener. Want in die tijd stond dit muzikale trio wekelijks op de Nederlandse podia met hun immens populaire liederenrepertoire. Maar wie was eigenlijk de man die het bier uitvond ? Nou, in elk geval niet Batje Vier die de Rijn afzakte. De geschiedenis van het goudgele nat gaat veel verder terug dan de Germaanse tijd [hoewel die er van droomden na hun dood in het Walhalla van bier overlopende bekers te drinken, aangereikt door supermooie Walküren…]

Nee, het waren de Sumeriërs in Mesopotamië die in 3000 v.Chr. zijn begonnen met het brouwen en drinken van bier. In diezelfde periode serveerden de Babyloniërs en Egyptenaren ook deze populaire dorstlesser. In Babylon kende men zelfs 19 soorten bier, en brouwen werd daar bij de wet geregeld in de Codex Hammurabi. Tussen Eufraat en Tigris golden voor de verkoop van bier scherpe prijsafspraken en op overtreding stond de doodstraf.

Nieuwe ontdekkingen

In de middeleeuwen verplaatste het bier brouwen in Europa zich naar de kloosters. Monniken verbeterden de technieken van het proces en gingen hop [Humulus Lupulus]gebruiken als conserveringsmiddel. Waarom monniken in het algemeen zo’n rustige uitstraling hebben ? Dat heeft ongetwijfeld te maken met de kalmerende werking van hop. Hop behoort tot de hennepfamilie. Een naaste verwant is de cannabisplant, leverancier van marihuana. Bij de hop oogst men evenals bij de hennep de vrouwelijke bloemen die bedwelmende stoffen bevatten. In Duitsland legt men om die reden soms bij onrustige kinderen een met hopbloemen gevuld kussen onder het hoofdje om hen beter te laten slapen. En wat de gist in bier betreft: veel later ontdekte de grote Franse microbioloog Louis Pasteur dat gist uit levende organismen bestond.

Door deze ontdekking kon het omzetten van suiker in alcohol beter gecontroleerd worden. De Deense plantkundige Emil Christian Hansen wijdde zijn leven aan het onderzoeken en classificeren van verschillende soorten gist. Zijn research was er onder andere op gericht een zuivere biergiststam te kweken, waarmee hij een revolutie teweeg bracht in de brouwindustrie.

Xanthohumol

Als ik gezellig met vrienden bij elkaar zit, wordt mij regelmatig de vraag gesteld of bier gezond is. Mijn antwoord daarop is dat bier van goede kwaliteit verschillende belangrijke vitaminen en mineralen, zoals riboflavine, foliumzuur, chroom en zink bevat. Daarnaast vind je in bier ook bioflavonoïden. Dat zijn substanties die een preventieve werking hebben ten aanzien van hart en vaatziekten en kanker.

Hop in bier heeft ook een hooggehalte aan bioflavonoïden, waarvan xanthohumol de belangrijkste is. Dr. Fred Stevens, farmacoloog en dr. Don Buhler, toxicoloog onderzochten xanthohumol op antioxidantencapaciteit. Via laboratoriumtests werd de antioxidatieve werking op LDL-cholesterol-oxidatie vergeleken met vitamine E, groene thee-extract, rode wijnextract, bioflavonoïden uit citrusvruchten en sojabonen.

Xanthohumol bleek in het geval van LDL-oxidatie verschillende malen krachtiger te werken dan de genoemde substanties, en ook beter te worden opgenomen. Celkweken van menselijke borst,darm,lever,eierstok en prostaatkankercellen blijken gevoelig voor relatief lage concentraties xanthohumol, zodat de groei van tumorcellen in een vroeg stadium worden geremd. Xanthohumol lijkt dus een interessante kandidaat voor klinische studies in toekomstig kankeronderzoek.

Silicium

Dit mineraal speelt een belangrijke rol bij botvorming. Silicium vormt bruggen in macromoleculen en verleent stabiliteit. Van belang dus om botontkalking te helpen voorkomen en broze nagels te verstevigen. Afhankelijk van de gebruikte grondstoffen en productiemethode kan bier een aanmerkelijke bron zijn van silicium. Onderzoekers van de afdeling Food Science and Technology van de Universiteit van California bestudeerden de invloed van grondstoffen en processen op het siliciumgehalte van bier. De voornaamste bron van silicium is het kaf van het gebruikte graan, gevolgd door hop dat zeer rijk is aan silicium. Zo heeft tarwe een lager siliciumgehalte dan gerst.

Bier gebrouwen van gerst met een grote toevoeging van hop heeft een veel hoger gehalte silicium dan tarwebier met weinig hop. De hoogste concentraties silicium werden ook gevonden voor sterk gehopt bier van gerstemout.

Van 100 commerciële bieren variëerde het siliciumgehalte van 6,4 tot 56,5 mg per liter.

Van bier tot buik

U kent ongetwijfeld de opmerking van de twee bierdrinkers die in het cafe op hun kameraad wachten.

Als dan de deur van het etablissement opengaat en de verwachte gast binnentreedt roepen de anderen: ’Ha daar is Jan, hij is vandaag met de brommer, want hij heeft zijn helm onder zijn t-shirt verborgen” Om aan te geven dat Jan over een enorme bierbuik beschikt. Nu kun je daar lollig over doen, maar overtollig vet, met name in de buikstreek vormt, een zeker gezondheidsrisico.

Waar komt zo’n buik eigenlijk vandaan ? Daarover bestaan onder voedingskundigen verschillende meningen die allemaal een zeker “gewicht”in de schaal leggen. Zoals dat :

a. alcohol in bier flink wat calorieën oplevert. Dat dit geen sluitende conclusie is laat zich raden, want hoe staat het dan met jenever en wijndrinkers ? Die krijgen evenveel van dit geestrijke vocht binnen. Toch spreekt men niet van een jenever of wijnbuik.

b. zwaardere bieren meer suikers bevatten en suikers maken nu eenmaal dik als daar geen of onvoldoende beweging tegenover staat.

c. alcohol de eetlust versterkt voor hartige hapjes. Denk maar aan voetbalwedstrijden op de t.v.. Daar horen naast bier ook chips, kaas en stukjes worst bij….

d. verbranding van vet op een lager pitje wordt gezet, omdat ons lichaam bij vertering eerst voor de alcohol kiest. Overblijvend vet wordt daardoor opgeslagen, met name in de buikstreek.

e. hop hormoonachtige stoffen bevat, zoals daidzaine en genisteine. Ook de gist zorgt voor de nodige hormonen, bijv. het 17-beta-oestradiol, een oestrogeen dat bij de dames in de eierstokken wordt gevormd. Hoe bitterder een bier is, hoe meer hop er gebruikt is.  Een van de effecten van deze stoffen is de ontwikkeling van een bierbuik bij regelmatige bierdrinkers. De oestrogene werking is vaak ook te herkennen aan een groei van borsten. Wanneer de bierconsumptie wordt beperkt, neemt het lichaamsgewicht vaak af.

Geniet, maar drink met mate !

Bier heeft dus vele gezichten. Als je het met mate drinkt, is je gezondheid er bij gebaat. Maak een goede keuze uit de beschikbare merken en types. Drink het uit het glas of uit de tap, en niet uit die vieze blikjes. Ieder heeft natuurlijk zo zijn eigen smaak, maar als je niet te veel drinkt, kun je genieten van deze heerlijke verkwikkende drank.
En hoe eindigde het bierlied van het Cocktail Trio ook weer ? Zo:

“Ja we danken nu bij deze de ontdekker van ’t glas, de maker van het vat, van tapkraan en koolzuurgas.

Maar voor de allergrootste, voor hem houden we hier, drie seconde stilte voor de ontdekker van het bier.”

Referenties:

1. Antiproliferative and cytotoxic effects of prenylated flavonoids from Humulus Lupulus in human cancercell-lines

Food Chem Toxicol 1999;37:271-85

2.Silicon in beer and brewing-Journal Scientific Agric. 2010;90(5);784-788

Gerelateerd: In Vino Veritas!

Delen.

Eén gedachte over “Leve de man die het bier uitvond!”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.