Hoge Bloeddruk

Definitie
Bloeddruk, en dan vooral hoge, wat is dat eigenlijk ? Laat ik bij het begin beginnen. Zoals een huis bestaat uit stenen die naast en boven elkaar liggen, zo is ons lichaam opgebouwd uit kleine cellen. In tegenstelling tot een baksteen heeft een cel zuurstof en energie nodig. Om de cel daarvan te voorzien en ook de daarbij ontstane afvalproducten te kunnen afvoeren, beschikt het lichaam over de bloedsomloop. De bloedsomloop is een gesloten systeem waarin het bloed door het hart wordt rond gepompt. Om dat rondpompen goed te laten verlopen, is er van “top tot teen” een bepaalde druk nodig. Die moet met enige vaart plaatsvinden, want de cellen zijn als jonge vogeltjes die voortdurend om voedsel en zuurstof bedelen. Cellen vragen, cellen eisen, en om aan die eisen te kunnen voldoen moet het hart een zekere overdruk leveren. Dat proces vindt plaats doordat de hartspier samentrekt, daarna ontspant en vervolgens weer samentrekt. Hierdoor varieert de druk in het bloedvatenstelsel voortdurend. Trekt het hart zich samen dan spreken we van bovendruk (systole). Na samentrekking ontspant het hart zich en stroomt het bloed via de aderen in het hart. Dat is de zogeheten onderdruk (diastole).

Pompkracht
Het rondpompen van het bloed is enigszins vergelijkbaar met fietsen. De snelheid van een fietser wordt niet alleen bepaald door de kracht waarmee iemand de trappers weet rond te draaien, maar ook door de weerstand die de weg veroorzaakt. Probeer het verschil maar eens uit tussen fietsen op een asfaltweg of in het mulle zand aan het Scheveningse strand. Het is met de bloedsomloop niet anders. Het hart (de trappers) geeft de pompkracht en de bloedvaten (het zand) veroorzaken de weerstand. Samen zorgen ze voor een zekere druk in het bloedvatenstelsel.

Oorzaak
Onder normale omstandigheden, bijv. als je een trap op rent is het logisch dat de (been)spieren extra zuurstof vragen om die sportieve prestatie te kunnen volbrengen. Ben je eenmaal boven dan klopt je hart in je keel en sta je te hijgen als een postpaard. Een signaal dat er via bloed en longen voldoende lucht wordt aangevoerd om de ontstane tekorten aan te vullen. Zit je rustig achter je bureau of je PC en je bloeddruk is op dat moment verhoogd, dan hoeft dat op zich geen zorgen te baren, want misschien ben je net verliefd geworden of moet je die middag naar de tandarts voor een wortelkanaalbehandeling. Onder beide omstandigheden blijft een mens van vlees en bloed niet helemaal rustig . Geheel anders is het als bij regelmatige meting (minstens 1 x per maand) de bloeddruk duidelijk verhoogd blijft. Volgens de in 2003 herziene standaard van het Nederlands Huisartsen Genootschap is er pas sprake van verhoogde bloeddruk als iemand een onderdruk van 90mm Hg of 140 mm Hg bovendruk heeft.
Een verhoogde bloeddruk kan verschillende oorzaken hebben. In 90%- 95% van de gevallen is er sprake van z.g. essentiële of primaire hypertensie d.w.z. dat er geen specifieke aandoening aan de hoge bloeddruk ten grondslag ligt. De oorzaak blijft dan onduidelijk, hoewel er wel diverse hypotheses over bestaan. De overige 5%-10% noemt men secundaire hypertensie. Er is dan sprake van een duidelijke ziekte, zoals nierfalen, bepaalde tumoren, aldosteronisme of het syndroom van Cushing.
De bloedvaten zijn geen harde buizen maar het bloedvatenstelsel is in feite een bewegend, ademend orgaan. Schade die veroorzaakt wordt aan deze bloedvaten waardoor ze verharden, ontsteken en/of dichtslibben of factoren die het uitzetten en samentrekken van de bloedvaten belemmeren zijn ook oorzaken van hoge bloeddruk. Ook hormonen zoals insuline en een stof als stikstofmonoxide (NO) hebben invloed op het sympathische zenuwstelsel. Tevens kan renine op de filtering door de nieren een rol spelen. Soms is hevige en langdurige stress met een verstoorde stresshormoonhuishouding de boosdoener. Het voert te ver om deze mechanismen en theorieën hier in detail uit de doeken te doen. Van belang is te weten dat de volgende factoren schade toebrengen aan de werking van de bloedvaten en nieren en hoge bloeddruk in de hand kunnen werken.

• Te veel eten
• Voeding met te weinig antioxidanten
• Weinig lichaamsbeweging
• Verstoring van de natrium/kalium balans door verkeerde voeding (kan gecompenseerd worden door goed werkende nieren)
• Langdurige psychologische stress

Riskant?
Hoge bloeddruk is geen ziekte, maar wel een risicofactor . De verklaring daarvoor is simpel. De druk van het bloed in de bloedvaten loopt op. Het hart pompt het bloed tegen een weerstand in die hoger is dan normaal. De druk kan op een gegeven moment zo hoog zijn, dat een bloedvat in de hersenen knapt: een hersenbloeding of beroerte is het gevolg ! Denk maar aan een fiets of autoband. Wie zo’n ding bij herhaling tot het uiterste oppompt, ziet na verloop van tijd scheurtjes in het rubber ontstaan. Als er dan “dunne plekken” komen is het een kwestie van tijd, of de band zal bij een volgende pompbeurt met een harde knal ontploffen. Wanneer over een langere periode de druk in het bloedvatenstelsel te hoog blijft, ontstaan in de vaatwand eveneens “scheurtjes” en allerlei beschadigingen. Een automobilist of fietser die zijn band te hard heeft opgepompt voelt dat aan de wijze waarop zijn transportmiddel over de weg rolt. Iemand met hoge bloeddruk echter hoeft niet perse iets te voelen. Soms is er sprake van hoofdpijn of duizeligheid, maar lang niet altijd. Als u het gevoel heeft de laatste tijd wat gejaagd te zijn en niet lekker in uw vel zit, loop dan eens een apotheek binnen en vraag de assistente om uw bloeddruk te meten. Als dan blijkt dat er sprake is van verhoging, schrijf dan op hoeveel ,ga na een paar weken terug en maak opnieuw gebruik van die service. Meten is weten. Immers niemand zit te wachten op hart en vaatziekten, een hersenbloeding, nierziekten en/of een netvliesbeschadiging van het oog. Als na een paar apotheekbezoekjes een structureel verhoogde bloeddruk blijkt, maak dan een afspraak met de huisarts. Hij is in staat te beoordelen of het gebruik van bloeddrukverlagende middelen noodzakelijk is, maar zal u zeker ook vragen stellen als:

• Rookt u ?
• Is uw cholesterol te hoog ? (n.b. niet alle cardiologen zien dit als risicofactor ! – zie mijn commentaar op “Q10 en statines” op deze site en de website van The International Cholesterol Skeptics – www.thincs.org )
• Hebt u suikerziekte ?
• Hebt u (reeds) beschadigingen aan hart, hersenen, nieren of ogen?
• Bent u (veel) te dik ? (overgewicht)
• Komen hart en vaatziekten bij uw ouders of broers/zussen beneden de 60 jaar voor ?
• Drinkt u (veel te veel) alcohol ?
• Bent u verslaafd aan het eten van drop of het drinken van zoethoutwortelthee (glycyrizinezuur in zoethout kan bloeddrukverhogend werken)
• Gebruikt u medicijnen tegen andere kwalen met als mogelijke bijwerking een verhoogde bloeddruk ?
• Drinkt u de gehele dag door koffie en/of cola ?

Wat kunt u zelf ?

Een heleboel ! Buiten het gebruik van bloeddrukverlagende medicijnen kunt u de volgende zaken in overweging nemen:

• Stop met roken.
• Verlaag uw lichaamsgewicht door een dieet met een lage glycemische index.
• Beweeg elke dag minstens een half uur matig tot intensief. Ga wandelen, joggen, zwemmen en fietsen, neem de trap en laat liften en roltrappen links liggen. Een sportschool is mooi en aanbevelenswaardig, maar u kunt veel zelf, en het is ook nog eens goedkoper.
• Gebruik minder zout. Een hoge concentratie natriumionen zorgt ervoor dat er minder vocht uitgescheiden wordt waardoor de bloedvaten onder grotere spanning komen te staan. Laat daarom bedrijfsmatig geproduceerde soepen en sauzen staan. Ook vleeswaren en kaas bevatten veel natrium. Wie thuis zijn eigen soep maakt kan de zoutinname met ongeveer een derde verminderen.
• Eet knoflook! Prima voor de bloeddruk !
• Verhoog uw kaliuminname. Kalium is een bloeddrukregelaar. Eet daarom veel fruit, dadels, vijgen, groene groenten, zoals broccoli, spinazie, boerenkool, etc. Ook tomaten zijn rijk aan kalium.
• Beperk uw alcoholconsumptie. Voor de heren maximaal 2, voor de dames maximaal 1 consumptie per dag.
• Zet 3 x per week vette vis op het menu, zoals zalm, tonijn, sardines, haring of makreel.
  

  “Hoe meer vette vis men per week eet, hoe langzamer het hart slaat”

  zegt Dr. Jean Dallongeville van het Institut Pasteur de Lille in Frankrijk. Houdt u niet van vis, overweeg dan goede visoliecapsules. Deze bevatten de goede vetzuren uit vis, alleen niet het ook in vis aanwezige taurine.

• Eet eens i.p.v. allerlei zoete tussendoortjes, een handje noten (geen pinda’s, dat zijn geen noten). Noten zijn rijk aan magnesium dat ontspannend werkt op de bloedvatwanden. Wil je toch wat snoepen, neem dan een stukje pure chocolade. In de American Journal of Clinical Nutrition stond een onderzoekje waarin vermeld werd dat in 100 gram pure chocolade ongeveer 500 mg polyfenolen schuil gaan, die ervoor zorgen dat de bloeddruk meetbaar daalt. Dat geldt niet voor melk en witte chocola ! Aangezien chocola nogal wat vet bevat zou ik willen adviseren hier in niet te overdrijven…..
• Drink i.p.v. koffie liever groene thee.
  

  “Wanneer men gedurende een jaar minimaal 120 ml groene thee per dag drinkt, wordt de kans op hoge bloeddruk significant lager”

  concluderen wetenschappers van de Universiteit van Taiwan.

• Neem voedingssupplementen. Een verlaging van te hoge bloeddruk is o.a. aangetoond bij knoflook (1000 mg per dag), co-enzym Q10 (60 mg per dag), vitamine C (500 mg per dag), calcium en magnesium (800 mg resp. 400 mg per dag), taurine (1-3gram) en van lycopeen uit tomaten. Co-enzym Q10 is bij diabetici, ouderen en bij gebruik van statines vooral van belang en vitamine C is bij een relatief laag (pro-)antioxidantgehalte van de voeding van grote waarde terwijl magnesium en taurine met name behulpzaam kunnen zijn als psychologische stress een belangrijke oorzaak is.
• Een vitamine D tekort wordt in verband gebracht met een grotere kans op hoge bloeddruk. Vooral de combinatie hoge bloeddruk-vitamine D-tekort is gevaarlijk
• Ontspanningsoefeningen kunnen de bloeddruk blijvend verlagen.

Tot slot:neem uw gezondheid net zo serieus, of liever nog serieuzer, als het onderhoud van uw mooie (nieuwe) auto. Zorg voor goede brandstof, controleer op tijd uw oliepeil, houd uw banden op de juiste spanning (maar blaas ze niet op !) en sla geen APK-keuring over. Een auto is vervangbaar, uw lichaam die wonderlijke biologisch-fysiologische machine niet ! Op uw gezondheid !