Beschermt selenium tegen kanker?

Onlangs werden de langverwachte resultaten gepubliceerd van de grootschalige SELECT studie. Dit onderzoek zou de mate van bescherming van extra selenium en vitamine E moeten vaststellen die deze voedingsstoffen bieden tegen prostaatkanker. Eerder onderzoek had namelijk veel bewijs geleverd voor de rol die het mineraal selenium speelt in de bescherming tegen kanker bij mannen. De resultaten waren echter teleurstellend. In dit dubbelblind onderzoek waarbij de 35000 mannen 200 ?g selenium, 400IE vitamine E, beiden of alleen placebo’s geslikt hadden gedurende gemiddeld 5½ jaar kwam prostaatkanker en andere soorten kanker in alle groepen ongeveer even vaak voor. Omdat dit het beste onderzoek is met de meeste bewijskracht heeft selenium nu voor sommigen afgedaan als potentiële kankerbeschermende voedingsstof. Maar is dit wel terecht?
Lippman c.s., JAMA. 2009;301(1)

De belangrijkste reden waarom verondersteld werd dat extra selenium de kans op kanker zou verminderen was een onderzoek uit 1996 waaruit bleek dat de mannen die, gedurende 4½ jaar 200 ?g selenium hadden geslikt minder risico hadden gelopen kanker te krijgen of hieraan te sterven. Het verschil tussen de seleniumgroep en de placebogroep was bij prostaatkanker maar liefst 65%. ( JAMA, 1996) Het kleinere aantal proefpersonen (1312) en de kleinere regio (Oostelijke VS) maken echter dat de bewijskracht minder groot is dan van de nieuwe SELECT studie.

Hoeveel is genoeg en zit dat in ons eten?
Diverse andere onderzoeken wijzen ook op een rol van selenium. In een recent Amerikaans onderzoek werd het (bloed)serum geanaliseerd van 13000 mensen. De onderzoekers concluderen dat een toename van het seleniumgehalte tot 130 ng/ml gecorreleerd was met een lagere sterfte. Vooral de kankersterfte nam toe onder dit gehalte. Bij gehaltes boven 150 ng/ml was er weer een lichte stijging van de sterfte. De optimale range lijkt dus tussen de 130 ng/ml en 150 ng/ml te liggen. Arch Intern Med. 2008;168(4):404-410.
Ook bestaat er een Nederlands onderzoek dat de relatie prostaatkanker-selenium heeft onderzocht. Dit vond plaats  aan de hand van de analyse van nagels die een indicatie geven van de seleniuminname gedurende langere tijd.

Mannen die een hoger gehalte van het mineraal selenium in het lichaam hebben, hebben een 30% kleinere kans om prostaatkanker te krijgen dan mannen met een laag seleniumgehalte. Dit blijkt uit grootschalig Nederlands onderzoek onder ruim 58 000 mannen die deelnamen aan de Nederlandse cohortstudie naar voeding en kanker. Het feit dat de  seleniumstatus in Nederland lager is dan in Amerika omdat het gehalte in de bodem hier lager is, was aanleiding voor de onderzoeksvraag

Univ. Maastricht

De volgende tabel stond lang  geleden in het  Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Het seleniumgehalte in Nederland was aan de lage kant.
tabseleniumntg

Er is reden aan te nemen dat het gehalte in de voeding van het mineraal sindsdien is afgenomen. Onderzoek uit 1997 gaf een daling van het seleniumgehalte te zien in Engeland tot gemiddeld 37 ?g (µg=mcg)per dag (http://www.bmj.com/cgi/content/full/314/7078/387)

Dergelijke recente cijfers uit Nederland en België zijn me niet bekend. Wel zijn er andere bewijzen dat het hier niet zo best gesteld is met de seleniuminname.

Groenten worden door nieuwe bemestingstechnieken minder voedzaam. De landbouwuniversiteit van het Nederlandse Wageningen bevestigt een onderzoek daarover van de Consumentenbond (…)

Volgens het onderzoek maken de moderne bemestingtechnieken de bodem ‘dood’; daardoor kunnen groenten in volle grond er niet langer de mineralen uithalen waarmee ze vitaminen maken. (…) in volle grond gekweekte groenten nog nauwelijks selenium bevatten. (http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=s11qt85f)

Belgische onderzoekers namen in 2004 elke maand bloed af van 26 gezonde proefpersonen om het seleniumgehalte in het serum vast te stellen. Gemiddeld bedroeg dit 84,3 ng/ml. De individuele en periodieke verschillen waren tamelijk groot. De metingen lagen tussen 51.4-121.7 ng/ml. Alle metingen lagen dus duidelijk onder de optimale waardes van 130-150 ng/ml die uit het eerder  genoemde Amerikaanse onderzoek waren gebleken. (J Trace Elem Med Biol. 2004;18(1):99-112.)

Terug naar de SELECT studie. Men heeft de serumwaardes van o.a. selenium van alle 35000 mannen (uit de VS, Canada en Puerto Rico) jaarlijks vastgesteld.

seleniumserum
µg/L = ng/mL  klik op de grafiek voor vergroting
In het tweede deel van de grafiek zien we dat de beginwaardes in de groepen boven de 130 ng/ml lagen. In de placebogroep en de vitamine E (zonder selenium) groep waren de eindwaardes zelfs boven de 140 ng/ml. Het is dus helemaal niet zo verwonderlijk dat men geen baat had bij 200  ?g selenium per dag extra. In de twee groepen die de selenium gekregen hadden stegen de waardes tot boven 250 ng/ml. Gegeven de bevinding uit het andere Amerikaanse onderzoek dat bij gehaltes boven de 150ng/ml er een lichte trend lijkt te zijn op meer kankermortaliteit is het al prettig  dat die stelling niet werd bevestigd in dit onderzoek.

Extra veel selenium beschermt dus niet tegen kanker maar als er een tekort bestaat is er nog altijd veel reden te veronderstellen dat dit het risico op kanker vergroot. Ook bestaan er gegevens waaruit kan worden geconcludeerd dat in Nederland en België de voeding veel te weinig selenium bevat.

Delen.

4 gedachten aan “Beschermt selenium tegen kanker?”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.