Bakkie troost of koppie gif? koffie en de gezondheid

“Erg slecht voor de gezondheid, maar onontbeerlijk om ‘s-morgens tot je positieven te komen “, riep een collega laatst tegen me, toen hij de smaakmogelijkheden op de koffiemachine overzag.

Omdat ik wel zin had in een praatje haalde ik quasi-geschrokken mijn uitgestoken vinger van de keuzeknop “espresso” en keek hem doordringend aan.

“Hoezo slecht voor de gezondheid ?”.  “Ach, jongen,vervolgde hij: “wat je allemaal niet van koffie kunt krijgen, dat hou je niet voor mógelijk !” Intussen hield hij met ware doodsverachting de keuzeknop “koffie-extra sterk” langdurig ingedrukt. “Wat krijg je er dan van ?” wilde ik weten en trok een zo ernstig mogelijk gezicht. “Dat zou jij als rustend apotheker toch moeten weten !” antwoordde hij. In zijn verontwaardiging over mijn gebrek aan kennis ging hij aan het feit voorbij dat ik slechts voor assistent geleerd heb. “Noem eens een paar akelige ziektes” vroeg ik, nieuwsgierig geworden. Hij begon in hoog tempo een lange lijst met afschuwelijke kwalen over mij uit te braken, waarvan ik in elk geval deze heb onthouden:

Maagzweren.

Hoge bloeddruk

Hartaanvallen

Kanker

Botontkalking

“Klinkt goed”, zei ik, onder de indruk van zijn medisch-farmaceutische expertise.

Omdat ik het gesprek niet te lang wilde maken, loyaal als ik ben aan mijn broodheer en de aan mij opgelegde werktijden, ging ik [nu serieus] verder, door te vertellen dat dit soort meldingen altijd op hun “soortelijk gewicht” beoordeeld moeten worden.

De middeleeuwse geneesheer en chemicus Paracelsus deed in de 15de eeuw de nog altijd geldige uitspraak “dosis sola facit venenum” , hetgeen zeer vrij vertaald uit het Latijn wil zeggen:alles is vergif als je er maar genoeg van inneemt. Dat geldt evenzeer voor koffie als zoiets gewoons als water. Een poos geleden viel een dame plotseling dood neer na in één uur ruim acht liter [!]water te hebben gedronken. Ze had namelijk ergens gelezen dat water zo goed is voor de gezondheid…Maar ja, Paracelsus en mijn grootmoeder zeiden het al: overal waar “te” voorstaat…

Ik kon hem daarom verzekeren dat koffie [bij matig gebruik] niet zo heet gedronken wordt als hij wordt doorgeslikt, want er zijn ook aardige dingen over het bruine genotmiddel te zeggen .

Beter geheugen

Voor leden van de “middelbare jeugd”, waartoe ik zelf ook behoor, is het wellicht interessant te weten dat ouderen betere resultaten hebben na het doen van een geheugentest, wanneer ze een kop koffie hebben gedronken.

Dr. Lee Ryan van de University of Arizona [ U.S.A.] onderzocht veertig gezonde ouderen die regelmatig koffie dronken en zichzelf beschouwden als ochtendmensen.

Zij kregen een kop koffie, cafeïnevrij [decaf] of met cafeïne waarna zij een geheugentest deden op verschillende dagen en verschillende tijdstippen. De mensen die koffie met cafeïne namen, hadden niet alleen betere testscores, maar de geheugencapaciteit nam gedurende de dag minder snel af.

Volgens Ryan verbetert koffie naast het geheugen tevens de gemoedstoestand, de concentratie en de alertheid.

Vooral bij vrouwen boven de 80 draagt een matige koffieconsumptie bij aan een betere hersenfunctie. Dr. Marilyn Johnson-Kozlow van de University of San Diego [U.S.A.]  ondervroeg ruim 1500 proefpersonen van gemiddeld 73 jaar oud over hun koffiegebruik. Vervolgens ondergingen zij twaalf  tests, waarin onder meer aandacht werd besteed aan berekeningen, categoriseren, spelling en het geheugen met betrekking tot woorden en vormen. Vrouwen die al langer koffie dronken, scoorden significant beter bij deze tests dan vrouwen die dat minder lang deden.

Minder suikerziekte

Er is nog meer goed nieuws. Matig gebruik van koffie verlaagt de kans op diabetes type 2. Kennelijk is een andere stof dan cafeïne hiervoor verantwoordelijk. Dat concluderen onderzoekers van de Harvard University. Dit onderzoek werd uitgevoerd onder 88.259 vrouwen. Zij varieerden in leeftijd van 26 tot 46 jaar en aan het begin van het onderzoek waren zij allen vrij van suikerziekte. De koffieconsumptie werd bepaald in 1991,1995 en 1999. Dus om de vier jaar. Tussen 1991 en 2001 werden 1263 gevallen van ouderdomssuiker ontdekt en bevestigd. Groepen met koffiedrinkers werden vergeleken met een groep waarin helemaal geen koffie werd gedronken. Het bleek dat wanneer één kopje per dag werd gedronken er 13 % minder risico was. Twee á drie kopjes per dag verminderde het risico met 42%.

Dat houdt natuurlijk niet in dat als je geen koffiedrinker bent, je nu ineens een doorgewinterde koffieleut moet worden om suikerziekte te voorkomen. Daarvoor zijn meer en andere maatregelen nodig.

Leverkanker

In tegenstelling tot mijn bezorgde collega die riep dat je van koffie kanker krijgt, roepen wetenschappers van het National Cancer Centerin Tokio [Japan] iets anders.

Na grondige research concludeerden zij dat dagelijks koffiedrinken het risico op leverkanker vermindert.

Voor de Japan Public Health Center-based Prospective Study werden 90.452 Japanners [43.109 mannen en 47.343 vrouwen] vanaf hun middelbare leeftijd, gedurende ongeveer 10 jaar gevolgd.

De proefpersonen werden ingedeeld naar koffiegebruik en rekening werd gehouden met geslacht, leeftijd, voedingsgewoonten, lifestylefactoren en een eventuele geschiedenis van leverziekten. Bij één of twee kopjes per dag tegen geen koffie verminderde het risico met 48%, bij drie of vier kopjes nam het risico voor leverkanker met 52 % af. In deze populatie was het risico van leverkanker voor personen die vrijwel nooit koffie dronken 547 gevallen per 100.000 mensen per tien jaar, tegen 215 per 100.000 per tien jaar die wel dagelijks koffie dronken.

Ach, het zijn maar getallen….

Antioxidanten

Niet dat ik was uitgenodigd, maar op het 230ste Jaarcongres van de American Chemical Society dat in augustus 2005 werd gehouden, zei één van de sprekers, Dr. Joe Vinson, dat koffie een rijke bron van antioxidanten is.

Nu wilde Dr. Vinson ondanks die antioxidanten, het koffiedrinken ook weer niet aanmoedigen vanwege het risico op de bekende bijwerkingen, zoals [bij sommige mensen althans] een matige verhoging van de bloeddruk en versnelling van de hartslag.

“Koffiegevoeligheid”

En daarmee ben ik dan weer terug bij mijn  B.T.Z.Z.I.K.C. [= bezorgde-tegen-zijn-zin-in-koffiedrinkende collega]  want er kan inderdaad niet ontkend worden dat sommige mensen een zekere “koffiegevoeligheid” lijken te bezitten die tot problemen kan leiden. Hoe dat komt ?

Zoals u weet is elk mens uniek en dat is in biochemisch opzicht ook zo. Wat de één met groot gemak en zonder problemen wegslobbert, levert bij een ander ernstige klachten op. De een heeft bij een half kopje espresso al last hebben van zuurbranden , terwijl een ander met gemak acht koppen per dag consumeert zonder maagproblemen te krijgen.

Onlangs is ook ontdekt dat het risico op een hartinfarct door koffiedrinken mogelijk genetisch bepaald is. Tot deze conclusie kwamen Canadese onderzoekers van de University of Toronto. Dat heeft te maken met in de lever voorkomende enzymen, die zorgen voor ofwel een snelle ofwel een langzame afbraak van koffie. Wie toevallig bij zijn geboorte“gezegend” is met langzaam werkende enzymen heeft volgens deze wetenschappers bij vier of meer kopjes per dag al een kans van 64% op een hartinfarct.

Anderen met een van nature zwakke botconstructie, lopen het risico dat bij een al te scheutig gebruik van koffie [en cola !]  op latere leeftijd botontkalking in de hand wordt gewerkt. Wat u ook niet mag vergeten is dat het dagelijks gebruik van cafeinehoudende dranken [koffie, thee en cola] wel meer van uw lichaamsvoorraad aan B-vitaminen vraagt, maar dat kan eenvoudig worden gecompenseerd door het regelmatig nuttigen van B-rijke voedingsbronnen ,zoals volkorenproducten, zilvervliesrijst, noten of in het uiterste geval [als u een paar kopjes koffie per dag extra lust] een voedingssupplement.

Moet je om al die zaken overmatig bezorgd worden en met de dood in je schoenen naar de koffieautomaat/pot lopen ? Welnee ! Hou het vooral gezellig. In het algemeen kan gezegd worden dat het geheim van koffie drinken op hetzelfde vlak ligt als het gebruik van alcohol: geniet, maar drink het met mate !

Anthon de Bont

[edit Adriaan Pruyssers] Hier een link naar een belangrijke metastudie over de bescherming van koffie tegen diabetes.

De genoemde Japanse studie over het verband met leverkanker

Gefilterde koffie en oploskoffie zijn hoogstwaarschijnlijk beter voor hart en bloedvaten dan ongefilterde koffie (espresso, Turkse koffie, perculator).

Delen.

8 gedachten aan “Bakkie troost of koppie gif? koffie en de gezondheid”

  1. heel goed artikel vind ik!!
    zelf ben ik veel met gezondheid bezig (voedingsdeskundige) alles waar te voor staat is gewoon niet goed!
    helaas hebben we van alles een overconsumptie!
    hierin moet toch het eigen gezonde verstand meespreken vind ik!
    ik geniet dagelijks van enkele kopjes koffie!!heerlijk!!

  2. Weer eens een artikel over koffie en hier goed uitgelegd vooral met Paracelcus wijsheid:
    “Sola dosis facit venenum” ook mijn motto bij terechtwijzingen van mijn echtgenote.

  3. Wat betreft het geheugen en dementie zijn er ook dierproeven die gunstige effecten van koffie laten zien zoals onlangs met transgene Alzheimermuizen waarbij een hoeveelheid caffeïne, vergelijkbaar met vijf koppen koffie per dag voor de mens, een duidelijk positief effect liet zien.
    http://www.j-alz.com/issues/17/vol17-3.html

  4. Bijzonder goed opgesteld artikel met veel nuttige informatie.
    Duidelijk, evenwichtig en met gezond verstand.
    Ik kan nu met een gerust hart koffie drinken.

  5. Ik drink nooit koffie . Doe ik het toch,(omdat ik bijvoorbeeld niet onbeleefd wil zijn en even vergeet dat ik het niet verdraag) dan moet ik ontzettend braken, is daar een verklaring voor?

  6. Corrie, allereerst: doe NOOIT iets tegen je zin ! Beleefdheid of onbeleefdheid heeft niets te maken met individuele gevoeligheid voor bepaalde voedingsstoffen. Een vriendin van ons is bijvoorbeeld overgevoelig voor noten. Zitten die per ongeluk ergens in verwerkt dan krijgt ze een allergische reactie [opgezwollen tong, misselijkheid en braken]. Zou het onbeleefd van haar zijn als ze ergens op bezoek is en even vraagt aan de gastheer/vrouw of de cake die geserveerd wordt noten bevat ? Zo zijn er ook veel meer mensen overgevoelig voor koffie dan je denkt ! Met welke stofjes dat te maken heeft weet ik niet. Zoals ik geschreven heb: waar de een misselijk van wordt, ondervindt de ander geen enkel probleem. Heel persoonlijk dus. Ik hou wel van koffie, maar sommige mensen zijn eenvoudig niet in staat om een behoorlijke kop koffie te zetten. Daarom ga ik altijd gewapend met een biologisch groene theezakje op pad wanneer men mijn aanwezigheid ergens verwacht. Ze weten dat van te voren en roepen dan al bij de deur: “Jij geen koffie zeker he ?” Dan krijg ik heet water, en laat onder het oog van vriend en vijand mijn overheelijke groene theezakje te water….
    gr. Anthon

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.